صعود نفت سه روزه شد

 

^{قیمت نفت با افزایش 9 دلاری از ابتدای هفته جاری، در معاملات روز چهارشنبه به مرز 58 دلار در هر بشکه رسید.}

قیمت نفت در بازار جهانی همچنان به روند صعودی خود ادامه می دهد. در معاملات بامداد چهارشنبه هر بشکه نفت برنت دریای شمال با افزایش 3 دلاری قیمت در برابر 57 دلار و 91 سنت معامله شد. قیمت نفت سبک آمریکا نیز به 51 دلار و 83 سنت رسید.

از ابتدای هفته جاری قیمت جهانی نفت 9 دلار افزایش یافته است که بالاترین افزایش هفتگی از ژانویه 2009 به این سو محسوب می شود.

کاهش شدید فعالیت دکل های نفتی در آمریکا و افت ارزش دلار دو علت عمده رشد قیمت نفت در هفته جاری عنوان شده است.

در جریان معاملات امروز ارزش دلار در معاملات بازار جهانی یک درصد کاهش یافته که بیشترین افت ارزش دلار از اکتبر 2013 به این سو می باشد.

دشوارترین سال کسب و کار جهانی بعد از بحران

<sup>«زانی مینتون بدوز» دبیر بخش تجارت اکونومیست، سالی بی‌ثبات را برای کسب و کار جهانی پیش‌بینی می‌کند.

انقلاب دیجیتال تقریباً همه شرکت‌ها در همه صنایع را دستخوش تحول کرده یا در حال دگرگونی آن است. هیچ مدیر اجرایی نمی‌تواند تهاجم محاسبات سیار (mobile computation)، داده‌های حجیم، هوش مصنوعی و فناوری‌های مشابه آن را نادیده بگیرد. این فناوری‌های نو قول بهره‌وری‌های عظیم را می‌دهند اما در عین حال تهدیدی از سوی نوکیسگان و تازه‌واردان «سیلیکون وَلی» برای شرکت‌ها به وجود می‌آورند.

تا اینجا، این تلاطم و آشفتگی در پس‌زمینه‌ای که به طور غیرمعمول آرام بوده صورت گرفته است. اقتصاد جهانی کساد، اما نسبتاً باثبات بوده است: GDP جهانی تقریباً همان نرخ (پایین) حدوداً سه درصد رشد در سال را از سال ۲۰۱۲ داشته است. نوسانات بازار مالی کم بوده و قیمت‌های سهام تقریباً سیر صعودی داشته‌اند.

رشد کند معمولاً خبر خوبی برای بنگاه‌های کسب و کار نیست، اما ثبات اقتصادی فراگیر به شرکت‌ها جهت رویارویی با تنش‌های ناشی از فناوری کمک کرده است. به جای گرفتن تصمیمات دشواری در ارتباط با صرف سرمایه در صنایعی که در حال تغییرات پرسرعت‌اند، مدیران اجرایی سودشان را جهت بازخرید سهام خودشان سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در آمریکا، سرعت چنین بازخریدهایی رکورد نرخ سالانه ۵۰۰ میلیارد‌دلاری را در اواسط ۲۰۱۴ شکست. سودهای شناور نیز باعث افزایش ادغام و تصاحب (Mergers and Acquisitions) شرکت‌ها شده است. محتمل است که ارزش این معاملات از سه تریلیون دلار در سال ۲۰۱۴ رد شود، چرا که شرکت‌ها از شرکت‌های رسانه‌ای تا شرکت‌های مراقبت بهداشتی سعی می‌کنند با خرید یکدیگر موقعیت خود را در این دوره پرتلاطم فناوری حفظ کنند (یا اینکه در مورد شرکت‌های آمریکایی مالیات بر درآمد خود را کاهش دهند).</sup>

آیا خارج شدن از یورو امکان پذیر است؟

 ^{در ابتدا به نظر می رسید که عضویت در واحد پول مشترک یورو تا ابد ادامه خواهد داشت. در سال 1992 تلاش شده بود تا ترتیبی داده شود که واحد پولی مشترک اروپا از هرگونه گزندی مصون بماند. اما درسی که باید آموخت اینست که زمانی که مشکلات مالی پیش بیاید حتی محکم ترین پیوندها هم گسستنی خواهند بود.}

^{در منطقه یورو هیچ کشوری نمی تواند ارزش پولش را کاهش دهد، چرا که هیچ کشوری واحد پولی مخصوص به خود را ندارد اما کشش های متفاوت نسبت به بازار اوراق قرضه کشورهای این اتحادیه نشان داد که راه های دیگری هم برای نمایان شدن تفاوت بین قوی و ضعیف وجود دارد. همزمان با فروش اوراق قرضه دولتی، کشورهایی مانند ایرلند و یونان و اسپانیا  مجبور به تقاضای کمک فوری از دیگر کشورهای اتحادیه اروپا و صندوق بین المللی پول شدند. ایده همگرایی سود اوراق قرضه دولتی که در ابتدا مطرح شده بود اکنون معکوس شده است.}

^{با این اوضاع تصور اینکه کشوری از یورو صرفنظر کند و یک واحد پولی مخصوص به  خود را به کار گیرد دیگر غیرممکن نیست. هرچند این رخداد، چه برای آن هایی که یورو را ترک می کنند و چه برای آن هایی که باقی می مانند پرهزینه و همراه با شوک های مالی بزرگ خواهد بود اما می توان گفت که موانع موجود برای خارج شدن از یورو اگرچه بسیار بلندند اما دیگر دست نیافتنی نیستند.}

^{اندیشیدن در مورد خروج برخی از یورو موجب ایجاد حداقل سه پرسش می شود. اول اینکه چرا یک کشور باید بخواهد که یورو را ترک کند؟ دوم اینکه آن کشور چگونه فرآیند استفاده از یک واحد پولی جدید را مدیریت خواهد کرد؟ و پرسش سوم که از بقیه مهم تر هم هست اینکه آیا خارج شدن از یورو به نفع آن کشور تمام خواهد شد یا خیر؟}

چرا کاهش قیمت نفت همچنان ادامه دارد؟

^{کاهش قیمت نفت همچنان در صدر اخبار اقتصادی جهان قرار دارد. این کاهش، بنزین ارزان را برای جایگاه-های سوخت در آمریکا به ارمغان آورده، اما برای کشورهای تولیدکننده نفت نظیر ایران و روسیه و ونزوئلا خوشایند نبوده است. 
اما چرا قیمت نفت همچنان در حال کاهش است؟ قیمت هر بشکه نفت در ژوئن 2014 حدود 115 دلار بوده اما از ابتدای سال 2015 این قیمت به نصف رسیده و به کمتر از 49 دلار تنزل یافته است.}

 

 

^{قیمت نفت از سال 1987 تا 23 ژانویه 2015 - اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA)}

 

^{پیشی گرفتن عرضه از تقاضا}

^{قیمت بالای نفت در سال های گذشته، شرکت های آمریکایی و کانادایی را به حفاری برای استخراج از منابع جدید و دشوار نفتی (نفت رستی (shale oil) در شمال داکوتا و ماسه های نفتی (oil sands) در آلبرتا) ترغیب نمود. از سوی دیگر، طی سال گذشته، به دلیل کاهش رشد اقتصادی و بکارگیری راهکارهای مصرف بهینه انرژی، تقاضا برای نفت در اروپا، آسیا و آمریکا رو به کاهش گرایید.}  

33 تز در باب وضعیت جهان پس از جنگ دوم

 

^{هربرت مارکوزه ترجمة مهرداد امامی}

^{*یادداشت مترجم: متن حاضر را باید تماماً در ظرف زمانی نگارش آن مورد نظر قرار داد. سال 1947: دو سال پس از پایان جنگ جهانی دوم و شکست فاشیسم هیتلری و قدرت یابی فزایندة شوروی و تقویت پندارهای «ظهور جامعة آتی کمونیستی» از دل «سوسیالیسم واقعاً موجود» در قالب سوسیالیسم دولتی شوروی. مارکوزه این تزها را با چنان قطعیتی نسبت به آیندة سوسیالیستی جهان نگاشته که امروزه حتی خوش باورترین طرفداران سوسیالیسم هم به چنین نحوی دَم از آن نمی زنند. دفاع شدید او از «اردوگاه شوروی»، نقد رادیکال احزاب کمونیستی پس از جنگ دوم، و ارائة راهکارهایی برای براندازی رادیکال نظام سرمایه داری از جمله ویژگی های متن پیش روست. این تزها همان طور که در یادداشت ویراستار مجموعه نیز ذکر شده، نه در آرشیو آثار مارکوز بلکه در آرشیو ماکس هورکهایمر پیدا شده اند و نام مشخصی ندارند، اما ویراستار جلد نخست مجموعه آثار مارکوزه، داگلاس کلنر، نام «33 تز» را بری آن ها برگزیده و ما نیز عنوان «33 تز در باب وضعیت جهان پس از جنگ دوم» را برای آن انتخاب کردیم.
*یادداشت ویراستار: این دست نوشته ای که آن را «33 تز» می نامم، بدون عنوان مشخصی در آرشیو ماکس هورکهایمر یافت شده  و در گوشة بالا سمت راست آن با دست نوشته شده «هربرت مارکوزه، فوریه 1947». در مرکز صفحه نوشته شده «بخش نخست». این دست نوشته شامل 33 تز در باب وضعیت کنونی جهان می-شود که قرار بود به عنوان مقدمه ای برای آغاز به کار مجددِ احتمالی مجلة موسسة تحقیقات اجتماعی به کار رود. هر چند نامة 17 اکتبر 1947 به هورکهایمر نشان می دهد که مارکوزه در حال کار بر روی تزهاست، اما این دست نوشته در آرشیو خود مارکوزه پیدا نشده است. از این رو، ما پیش نویس فوریة 1947 را که در آرشیو هورکهایمر یافت شده، منتشر می کنیم. با تشکر از گانزلین اشمید نوئر به خاطر در دسترس قرار دادن این سند.}

بدهکارترین کشورهای جهان کدامند؟

امروزه توجه کشورها به بخش اقتصادی افزایش قابل توجهی داشته است. فعالیت‌‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی گاه در زیر سایه اقتصاد و توان مالی دولت‌ها قرار می‌گیرد و سرنوشت یک کشور را تغییر می‌دهد.

هنگام بررسی وضعیت اقتصادی دولت ها، میزان بدهی خارجی از معیارهای قابل توجه است. بدهی خارجی به معنای آن بخش از بدهی کشورها است که از وام دهندگان خارجی ازجمله بانک های تجاری، دولت ها یا موسسات مالی بین المللی قرض گرفته شده است. این نوع بدهی شامل بدهی عمومی (دولتی) و خصوصی است. بدهی عمومی دربردارنده قرض گرفتن پول یا اعتبار از دولت دیگر است در حالی که نوع خصوصی، شامل پول و اعتباری است که از شرکت های خصوصی موجود در دولت های دیگر قرض گرفته می شود. طبق آمار منتشرشده از سوی World Fact Book سال 2012، اتحادیه اروپا با مبلغ 15 تریلیون و 950 میلیارد دلار در صدر فهرست بدهکاران دنیا قرار دارد.

این میزان به اندازه کل تولید همه کشورهای این اتحادیه در یک سال و 15 برابر کل تولید ناخالص داخلی ایران است. دولت آمریکا با 270 میلیارد اختلاف در رده دوم قرار گرفته است. در حالی که نام کشورهای اروپایی همچون آلمان و فرانسه در رده های بعدی به چشم می خورد، ژاپن به عنوان اولین کشور قاره کهن در این فهرست با سه تریلیون و 17 میلیارد دلار جایگاه پنجم را به خود اختصاص داده است. چین، یکی از بزرگ ترین قدرت های اقتصادی دنیا، با بدهی کمتر از یک تریلیون پایین تر از سنگاپور و هنگ کنگ ـ رقیبان خود در این عرصه ـ جای گرفته است. روسیه، پهناورترین کشور دنیا با 714 میلیارد و 200 میلیون دلار در رده بیست و دوم جای دارد.

اقتصاد 2015

<sup>نشریه اکونومیست به روال هر ساله در صفحاتی در ویژه‌نامه‌ مخصوص خود برای سال جدید میلادی، به پیش‌بینی یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی، یعنی رشد تولید ناخالص داخلی پرداخته و براساس آمار و ارقام و شرایط پیش‌رو محاسباتی انجام داده که خلاصه‌ای از آن در این داده نمای قابل مشاهده است. نکته جالب در این محاسبات پیشی گرفتن کشورهای کمتر آشنا در نرخ رشد اقتصادی است.

برای دیدن در سایز بزرگتر روی عکس کلیک کنید</sup>
 

 

 

شرایط تجاری و اقتصادی دنیا در سال 2015

<sup>سازمان تجارت جهانی پیش‌بینی می‌کند ارزش و حجم تجارت در دنیا در سال 2015 میلادی به 4.7 درصد برسد در حالی که در سال 2014 میلادی ارزش تجارت دنیا برابر با 3.1 درصد بوده است. البته پیش‌بینی می‌شود ارزش تجارت در دنیا در سال‌های جاری و سال 2015 میلادی تحت تاثیر تنش‌های منطقه‌ای و شیوع بیماری ابولا و دیگر بیماری‌های همه‌گیر در دنیا قرار گیرد و باعث شود نرخ رشد تجارت کمتر از انتظارات باشد. متوسط نرخ رشد تجارت در دنیا طی 20 سال گذشته برابر با 5.2 درصد بوده است و در سال‌های اخیر نرخ رشد تجارت در جهان کمتر از متوسط جهانی بوده است. تجارت همیشه عاملی کلیدی در رشد اقتصادی دنیا خواهد بود و این موتور در سال‌های گذشته هم توانسته است اقتصاد را به حرکت درآورد.

اقتصاددانان سازمان تجارت جهانی پیش از این برآورد کرده بودند شرایط برای تجارت بیشتر بعد از دو سال رکود در بازار تجاری دنیا دوباره به وضعیت قبلی بازگردد ولی در اوایل سال 2014 میلادی اوضاع تجاری در دنیا تقریباً راکد بوده است و دلیل اصلی آن مساله را می‌توان تنزل سطح تقاضای واردات در کشورهای در حال توسعه دنیا دانست. البته رکود اقتصادی در کشورهای منطقه یورو و رشد اندک اقتصادی در کشور آمریکا هم مساله‌ای است که زمینه را برای کاهش واردات فراهم کرده است. از طرف دیگر رشد مالیات بر فروش در کشور ژاپن هم عاملی دیگر است که زمینه‌ساز تنزل تجارت در جهان شود.</sup>

اقتصاد سیاسی جهانی

^{پالان، رونن، 1386، اقتصاد سیاسی جهانی، ترجمه حسین پور احمدی، ایوب کریمی، نشر مهاجر، چاپ اول، 380 صفحه
نظام اقتصاد سیاسی جهانی که در برگیرنده تمامی تعاملات نوین اقتصادی، سیاسی، امنیتی، فرهنگی و اجتماعی در تمامی سطوح فروملی، ملی، منطقه ای بین المللی و جهانی میان تمامی بازیگران دولتی و غیر دولتی خرد و کلان می باشد، چارچوب اصلی تحلیل فرآیندها و تحولات عصر حاضر را تعریف می کند. فهم این نظام و تعاملات درون آن، درک سطوح گوناگون بازی و بازیگران متعدد و متنوع آن، و شناخت فرایندها و تحولات مربوط به کاربرد رهیافت اقتصاد سیاسی بین الملل امکان پذیر است. این رهیافت تاثیر گذاری های متقابل و البته نابرابر حوزه های قدرت (سیاست)، بازار (ثروت) و امنیت را که در سطوح چند گانه تحلیل روی می دهد کلید فهم هر رویداد و عنصر اصلی هدایت کننده هر رفتار از هر بازیگری تعریف می کند و بدین ترتیب، تحلیل کارکرد و راستی آزمایی رفتار بازیگران در تمامی حوزه های فوق و در نتیجه نقد روند موجود و یا توصیه اصلاح آنان را امکان پذیر می سازد.}

روندهای کلان در آینده جهان و ایران

 

 

^{کارشناسان حوزه تحولات استراتژیک و آینده پژوهی، پنچ روند کلان ذیل را بعنوان روندهای مهم و اصلی که در دهه آتی در کشورهای جهان ظهور و بروز خواهد داشت، مطرح می‌نمایند.
 1- «انتقال قدرت»: در آینده روند انتقال قدرت، در دو سطح قابل مشاهده خواهد بود: سطح اول، «انتقال قدرت از سوی کشورهای پیشرفته به کشورهای نوظهور» و سطح دوم، «انتقال قدرت از سوی دولت به نهادهای غیردولتی.»
 2- «کاهش فقر» و «افزایش نابرابری»: ساز و کارهای نوین جهانی شدن و فناوری‌های پیشرفته از یکسو موجب «کاهش فقر» در کشورهایی که در شبکه اقتصاد جهانی قرار داشته و نقش آفرینی می‌نمایند، می‌شود و از سوی دیگر افزایش «شکاف نابرابری» بین کشورهایی که به شبکه اقتصاد جهانی پیوسته‌اند و کشورهایی که به این شبکه نپیوسته‌اند را در بر دارد. لذا روندآینده معطوف به «کاهش فقر» و همچنین افزایش نابرابری خواهد بود.}

تصمیم حکام جدید عربستان

^{کاملا طبیعی است که قیمت نفت در سرنوشت اقتصادی کشورهای منطقه تاثیر دارد و همه کشورهای عضو اوپک در هر صورت بخشی از منابع مالی کشورشان را از طریق فروش نفت به دست می آورند پس قیمت نفت می تواند بر وضعیت آنها نیز تاثیرگذار باشد.}

 

^{باید گفت قیمت نفت می تواند به دو عامل بستگی داشته باشد؛ 1- تصمیماتی که دولت ها در رابطه با سیاست های نفتی اتخاذ می کنند، 2- عرضه و تقاضایی که در سطح بین المللی وجود دارد. در این راستا متاسفانه کشورعربستان به دلیل روندی که در رابطه با عرضه نفت و دخالت های غیرعقلایی که در پیش گرفت، موجب شد تا قیمت نفت بیش از آنچه تصور می شد کاهش پیدا کرده و از 100 دلار به 40 دلار برسد. اگرچه دولت عربستان خود ضربه هایی نیز خورد و به اصطلاح دود این امر به چشم خودش هم رفت اما دیگران را نیز متضرر کرد. بر این اساس فوت ملک عبدا... و تغییر وضعیت حاکمیتی این کشور موجب شد شوکی به قیمت نفت وارد شود. حال باید منتظر ماند و مشاهده کرد تصمیم گیرندگان جدید عربستان چه رویکردی را دنبال خواهند اگر پیرو همان سیاست های گذشته باشد که نمی توان انتظار داشت تغییر ملموسی در این مسیر رخ دهد. آنچه مسلم است اینکه ایران نباید اعتنایی به احتمالات داشته باشد لذا مطمئن ترین راه آن است که تلاش نماید وابستگی خود را به نفت کم کند. به عبارت دیگر همانطور که امسال وابستگی به درآمدهای نفتی به سطح 30 درصد کاهش پیدا کرد اگر از این مقدار نیز کمتر شود، می توان امیدوار بود که دیگر کشور نگران بازی های منطقه ای و فرامنطقه ای نخواهد بود}

تاثیر فیس بوک بر اقتصاد جهان

 

<sup>براساس گزارش تازه ایکه از سوی نهاد پژوهشی دیلویت منتشر شده و مارک زاکر برگ، بنیانگذار و رئیس فیسبوک هم آنرا در برگه خود یادآور شده است، شبکه اجتماعی فیسبوک تنها در سال 2014 میلادی، بیشتر از 4.5 ملیون فرصت شغلی را در سراسر جهان ایجاد و با ارزش حدود 225 ملیارد دالر فعالیت های اقتصادی را باعث شده است که تنها 100 ملیارد دالر آن در آیالات متحده آمریکا (مجموعاً 104 ملیارد دالر در آمریکای شمالی)، 21 ملیارد دالر در آمریکای لاتین و آمریکای جنوبی، 13 ملیارد دالر در اروپا، آفریقا و خاور میانه و 13 ملیارد دالر دیگر در آسیا و اقیانوسیه بوده است.

این شبکه بزرگ اجتماعی جهان که بیشتر از 1.35 ملیارد تن را در سراسر جهان باهم وصل میکند، یک دهه پیش توسط یک دانشجوی دانشگاه هارورد تاسیس شد و در مدت یک دهه به بزرگترین شبکه اجتماعی و یکی از بزرگترین شرکتهای انترنتی و فناوری جهان مبدل شد. رئیس آن مارک زاکربرگ با ارائه سهام این شرکت در بازار، در مدت کمتر از دو سال به ثروت رویایی 33.6 ملیارد دالر دست یافت.

این شبکه اجتماعی نه تنها افراد را در سراسر جهان باهم وصل میسازد، بلکه شرکتها، رسانه ها و نهادهای مختلف را در سرتاسر جهان باهم وصل نموده و سهولیات زیادی را برای هر قشری از افراد و کسب و کارها مهیا ساخته است. شرکتهای مختلف نرم افزاری با استفاده از ابزارهای این وبسایت، نرم افزارها و ابزارهای کاربردی طرح و به دسترس همگان قرار میدهند. شرکتها با استفاده از گستردگی وسیع این شبکه، تولیدات و خدمات خود را به دسترس همگان یا یک قشر خاص قرار میدهند که به این ترتیب زمینه رشد بهتر و کسب درآمد بیشتر آنها هم میگردد.</sup>

همه آنچه باید در مورد اوپک بدانید

 

^{مدیریت نفت: از زمان کشف نفت در پنسیلوانیای آمریکا در سال 1859 ، مدیریت صنعت نفت مراحل زیادی را گذرانده است. از همان ابتدا فعالیت​های حوزه نفت به دو بخش بالادستی ( اکتشاف و استخراج ) و پایین دستی ( حمل و نقل ، پالایش و بازاریابی ) تقسیم می​شد . مدیریت بخش های مختلف صنعت نفت در طول زمان در اثر عواملی مانند مزیت تکنولوژیکی، سرمایه گذاری، حقوق انحصاری، کارآفرینی، ریسک پذیری و موقعیت منطقه ای تغییر کرده است. اولین مرحله از مدیریت صنعت نفت در آمریکا شکل گرفت شد. بخش بالادستی توسط گروهی از تولید کنندگان سازمان نیافته اداره می​شد اما شرکت نفتی استاندارد، انحصار بخش پایین دستی نفت را در اختیار داشت. مرحله بعدی مدیریت صنعت نفت زمانی پیش آمد که شرکت نفتی استاندارد در صحنه بین المللی با رقیبان قدرتمندی مانند شل از بریتانیا و رویال داچ از هلند مواجه شد. هرچند تلاش شرکت استاندارد برای یک ائتلاف بین المللی ناکام ماند اما دو شرکت اروپایی در هم ادغام شدند . در مرحله سوم شرکت استاندارد به خاطر قوانین ضد انحصار در آمریکا به پنج شرکت کوچک تر تجزیه شد . چهارمین مرحله از مدیریت صنعت نفت همراه شد با تجربه کردن وابستگی شدید به نفت توسط کشورهای اروپایی در جریان جنگ جهانی اول ؛ به همین دلیل این کشورها ضرورت ایجاد صنعت نفت مستقل برای خود را احساس کردند و این موجب ایجاد شرکت های ملی نفت شد .}

 

^{مباحثی که از سال 1960 و در زمان تاسیس سازمان کشورهای صادر کننده نفت ( اوپک ) در مورد ضرورت ، تکالیف و قدرت این سازمان شکل گرفته بود ؛ هنوز هم بعد از گذشت پنجاه سال ادامه دارد. گروهی از تحلیلگران معتقدند که ونزوئلا در تاسیس این سازمان نقش اصلی را بر عهده داشت اما گروهی دیگر از تحلیلگران عقیده دارند تاسیس اوپک ریشه در مسائل ژئوپولیتیک خاورمیانه داشت. اما در این مورد که کاهش قیمت نفت اصلی ترین عامل تاسیس این سازمان بود همه توافق دارند.}

اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی

 <sup>نشست «تاثیر تحولات بازار نفت و مذاکرات هسته‌ای بر اقتصاد ایران» در اوایل دی‌ماه جاری در تالار همایش‌های بین‌المللی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اصفهان با حضور جمعی از فعالان اقتصادی برگزار شد. در این نشست «دکتر محسن رنانی» اقتصاددان و استاد دانشگاه در موضوع نقش تحولات بازار نفت و مذاکرات هسته‌ای در اقتصاد ایران و اشکالات ساختاری اقتصاد کشور به طور مبسوط به سخنرانی پرداخت. مشروح سخنان نویسنده کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران»‌ را در زیر می‌خوانید.

■■■
  
ایران در یک نقطه عطف تاریخی
به نظر می‌رسد روند مذاکرات هسته‌ای بین ایران و 1+5 که اکنون در جریان است و همزمانی آن با آغاز فرآیند کاهش قیمت نفت، که به گمان من یک فرآیند بلندمدت خواهد بود، در حال رقم زدن یکی از نقاط عطف تاریخ معاصر ایران است که به نظر می‌رسد نه‌تنها سرنوشت اقتصاد بلکه سرنوشت نظام اجتماعی و سیاسی را نیز تعیین خواهد کرد. آخرین تحولی که در نظام اقتصادی و بین‌الملل رخ‌ داده کاهش قیمت نفت بوده که بخش بزرگی از معادلات سیاسی داخلی و خارجی را به هم ریخته است. در ابتدای سخنم به عنوان مقدمه، تحولات نفت در دو دهه اخیر و تاثیر آن بر سرنوشت اقتصاد ایران را بررسی می‌کنیم و پس از آن به اقتصاد سیاسی مذاکرات اتمی ایران و غرب می‌پردازیم. پرسش این است که این دو تحول آینده اقتصادی ایران را چگونه رقم می‌زنند؟
من البته موضوع مناقشه اتمی را 10 سالی است که با حساسیت دنبال می‌کنم و در همین راستا نگارش کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران» را از سال ۱۳۸۴ شروع کردم که تدوین و تکمیل آن تا اوایل سال 1387 به طول انجامید و در مهر 1387 نیز تنها پنج جلد از آن را تکثیر و برای پنج شخصیت اول کشور ارسال کردم که البته هنوز هم واکنشی -حتی در حد یک اعلام وصول- از سوی آنها دریافت نکرده‌ام. این کتاب زمانی برای مقامات ارسال شد که اواخر دوره ریاست‌جمهوری بوش بود و اوباما از سوی دموکرات‌ها کاندیدای ریاست‌جمهوری آمریکا شده بود و یکی از پیشنهادهایش مذاکره مستقیم با ایران بود. من همان زمان در این کتاب توصیه جدی کردم که صرف نظر از اینکه اوباما برنده خواهد شد یا نه، مذاکره با اوباما از سوی نظام جدی گرفته شود و حتی پیش از انتخابات آمریکا، مذاکرات آغاز شود. دلایل خودم را مفصل در آنجا توضیح داده‌ام و گفته‌ام ایران اکنون در شرایطی است که می‌تواند مذاکره را از موضع قدرت پیگیری کند. گفتم موقعیت ایران اکنون مانند زمان فتح خرمشهر در جنگ تحمیلی است. گفتم اکنون می‌توانیم با مذاکره، عبوری زیبا و محترمانه از مناقشه اتمی داشته باشیم تا پس از آن، و پیش از آنکه دیر شود با یک عزم ملی،‌ بحران‌های اقتصادی و اجتماعی کشور را حل و فصل کنیم و کشور را در مسیر توسعه قرار دهیم. و البته پیام کتاب من گوش شنوایی نیافت.</sup>

مدیریت اقتصادی به شیوۀ انگلیسی

 

 

^{موسسۀ استاندارد اندپور پیش بینی کرده است که رشد اقتصادی بریتانیا- پنجمین قدرت اقتصادی جهان- در سال جاری به 2.7% برسد. گفتنی است تولید ناخالص داخلی انگلستان در سال 2014 از فرانسه جلو زد و دومین اقتصاد اروپا را پشت سر نهاد. میزان ثروت تولید شده در سال گذشته در بریتانیا به 2.232 میلیارد رسید، در حالیکه برای فرانسویها این رقم 2.135 میلیارد یورو بوده است. پیش بینی می شود بریتانیا تا سال 2016 با سرعت بیشتری فاصلۀ خود را از کشورهای اروپایی در تولید ثروت افزایش دهد. البته بریتانیا نیز متأثر از رکود حاکم بر اقتصاد جهانی، تا سال 2020 شاهد کاهش تولید ناخالص داخلی خواهد بود با این تفاوت که اقتصاد این کشور تاکنون ظرفیت بیشتری برای مقابله با تبعات بحران از خود نشان داده است.}

اقتصاد دنیا در ۴۸ ساعت گذشته/ قیمت نفت در نیمه دوم ۲۰۱۵ احیا می‌شود

 

 ^{مهمترین عناوین اقتصادی دنیا در ۴۸ ساعت گذشته به شرح ذیل است:}

^{بلومبرگ : بزرگترین صادرکننده نفت اروپا یعنی نروژ به دلیل سقوط قیمت جهانی نفت با خطر بی ارزش شدن پول خود روبرو شده است.}

^{خبرگزاری فرانسه : نرخ بیکاری کره جنوبی در ماه دسامبر ۲۰۱۴ با ۳.۴ درصد رشد به بالاترین نرخ در ۱۵ سال اخیر رسید.}  

^{رویترز : در بازار معاملات روز جمعه هر بشکه نفت دریای برنت با ۲۳ سنت افزایش به رقم ۴۸.۵۰ دلار معامله شد.}

^{ایشا پلاس : تاجیکستان در بخش تجارت خارجی خود در سال ۲۰۱۴ میلادی با رشد ۳۱۴ میلیون دلاری در مقایسه با سال قبل از آن، مواجه شد.}

^{یو بی اس : به دلیل سقوط ارزش "ین" پول ژاپن در مقابل دلار آمریکا، سهم سرمایه گذاری شرکت‌های ژاپنی در سه ماه پایانی سال ۲۰۱۴ میلادی با ۵.۵ درصد افزایش روبرو شد.}

^{ایتارتاس : نخست وزیر روسیه گفت: روسیه قصد دارد نهایت استفاده از همسایگی با منطقه اقیانوسیه-آسیایی را در ارائه فناوری و نوآوری، بکند.}

قیمت نفت 45 دلار شد

 

 

^{در پی گمانه‌زنی بر سر افزایش تولید آمریکا، قیمت نفت با دیگر با کاهش 1.9 درصدی 45.18 دلار شد.}

به گزارش بلومبرگ، به دنبال گمانه زنی بر سر افزایش تولید نفت آمریکا، بار دیگر شرایط نابسامان بازار نفت وخیم‌تر شد و به کمترین رقم خود در ۵ سال و نیم اخیر، یعنی به ۴۵ دلار رسید، این در حالی است که گفته می‌شود افزایش تولید آمریکا در هفته منتهی به ۹ ژوئن به ۳۸۴.۱ میلیون بشکه رسیده است.

در همین حال، وزیر انرژی امارت گفت: به بالابردن ظرفیت تولید خود حتی باوجود بی ثباتی قیمت نفت ادامه خواهیم داد.

این در حالی است که قیمت نفت تقرییا ۵۰ درصد از ارزش خود را از ژوئن سال ۲۰۱۴ میلادی از دست داده و به کمترین میزان خود از بعد از بحران مالی سال ۲۰۰۸ میلادی رسیده است.

همچنین موسسه تحقیقاتی "گلمن ساچ" می گوید: قیمت نفت نیاز دارد تا به ۴۰ دلار در هر بشکه برسد تا بتواند دوباره بازار را به توازن برگرداند.
 در بازار معاملات آتی،  قیمت نفت با کاهش ۱.۹ درصدی روبرو شد. برهمین اساس، قیمت نفت وست تگزاس اینترمیدیت برای تحویل در ماه فوریه با ۸۹ سنت کاهش به رقم ۴۵.۱۸ دلار در هر بشکه رسید و نفت برنت با ۱.۰۴ دلار کاهش یا ۲.۲ درصد تنزل به بشکه ای ۴۶.۳۹ دلار معامله شد.

آینده پیش‌رو

 

 

^{در ویژه‏نامه سپتامبر 2014 مجله مالی و توسعه 1(F&D)  پنج استاد برتر و برنده جایزة نوبل اقتصاد رابرت سولو (1987)، جرج آکرلوف (2001)، مایکل اسپنس (2001)، ژوزف استیگلیتز (2001) و پل کروگمن (2008)، در رابطه با آینده اقتصاد جهان و مشکلات و معضلات پیش‌رو نظر داده‏‌اند. این اقتصاددانان برجسته پنج معضل و مشکل پیش‌رو را برای اقتصاد جهان مطرح کردند که عبارتند از: کمبود تقاضای واقعی، رکود پایدار، قدرت پول در سیاست‏گذاری‏ها، عدم همگرایی رشد اقتصادی کشورها، و گرم شدن زمین. در این مقاله به جمع‏‌بندی دیدگاه آن‌ها پرداخته می‏شود.}

^{1- کمبود تقاضای واقعی2}

^{در نیمه دوم قرن بیست ویکم، بزرگترین مشکل اقتصاد جهان یا حداقل برای کشورهای ثروتمند، مشکلی است که بسیاری از اقتصاددانان تصورش را هم نمی‌ ‏کردند که به این زودی با آن مواجه شویم. برای نخستین بار از دهة 1930 تاکنون، جهان با کمبود مداوم تقاضا مواجه شده است. امروزه، مردم به اندازة کافی خرج نمی کنند و همین موضوع اجازه رسیدن به ظرفیت بهره ‏ور را نمی‌دهد. 
اگر نگاهی به آمار چشم‏‌انداز اقتصادی جهان (WEO)، مربوط به بانک جهانی داشته باشیم، می‌بینیم که تولید ناخالص داخلی ترکیبی و تجمعی اقتصادهای پیشرفته بین سال‏های 2000 تا 2007 درحدود 18 درصد رشد داشته است. پیش‏ بینی‏ آن زمان برای دورة مشابه 2007 تا 2014 حکایت از تداوم رشد در همین حدود، داشت. اما با گذشت زمان اکنون مشخص شده که اقتصادهای جهان در این مدت تنها 6 درصد رشد را تجربه کرده‏اند که 12 درصد از آن‏چیزی که پیش‏‌بینی می‏‌شد، کمتر است.
برآوردهای پایگاه داده‏‌های چشم‏ انداز اقتصادی جهان، شکاف تولید کشورهای پیشرفته را تنها 2.2 درصد تخمین زده بود. با این‌همه، تخمین کم را نباید به مثابه این بدانیم که سیاست‏های اقتصادی در این مدت، به همان اندازه بد بوده‌‏اند.}

بزرگترین اقتصادهای تاریخ

^{در طویل تاریخ بشریت امپراطوری های بزرگی در نقاط مختلفی از کره زمین تشکیل شدند که از نقطه نظر وسعت جغرافیایی، قدرت نظامی و نفوذ سیاسی بزرگترین کشورهای جهان را تشکیل میدادند، اما چه فکر میکنید در طول تاریخ بشریت روی این کره زمین، بزرگترین امپراطوری ها یا کشورهای جهان از دیدگاه اقتصادی کدام امپراطوری یا کشورها بوده اند؟}

^{در جدول های ذیل سه اقتصاد بزرگ جهان در ادوار مختلف نشان داده شده است.}

^{در جدول نخست، تولید ناخالص داخلی سه اقتصاد بزرگ جهان براساس برابری قدرت خرید به عنوان درصدی از کل جهان در ادوار مختلف از تاریخ جهان نشان داده شده است، و در جدول دومی تولید ناخالص داخلی به ازای هر نفر از سه اقتصاد بزرگ جهان به عنوان درصد از جمعیت جهان در ادوار مختلف از تاریخ نشان داده شده است.}

^{در آغاز عصر حاضر (سالهای نخست پس از میلاد)، هند بزرگترین اقتصاد جهان (با بلندترین سطح تولید ناخالص داخلی براساس برابری قدرت خرید - GDP at PPP) بود که حدود 33 درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل میداد. پس از آن کشورهای چین و ایتالیا (امپراطوریهای چین و روم) قرار داشتند که این سه کشور مجموعاً بیشتر از 65 درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل میدادند.
تا هزار سال هند و چین همچنان بزرگترین اقتصادهای جهان بودند، اما کشور ترکیه کنونی یا امپراطوری بازنطین یا روم شرقی جای روم را به عنوان سومین اقتصاد بزرگ جهان اشغال کرد، اما سهم اینها از مجموع تولید ناخالص داخلی جهان از 65 درصد به حدود 55 درصد کاهش یافت.
500 سال پس، ایتالیا یا روم دوباره به جایگاه سوم برگشت. در سده های بعدی کشورهای جدید اروپایی هریک سر برافراشتند، در قرن 1600، فرانسه جایگاه سوم را تصاحب کرد، اما در قرن 1800 چین جایگاه نخست را از هند و بریتانیا جایگاه سوم را از فرانسه اشغال نمودند. در دهه 1820 چین با حدود 34 درصد از سهم تولید ناخالص داخلی جهان، بزرگترین و هند با 14 درصد سهم دومین اقتصاد بزرگ جهان را تشکیل میدادند و امپراطوری بریتانیای کبیر سومین اقتصاد بزرگ جهان بود. پس از انقلاب صنعتی و پیشرفت در عرصه صنعت مدرن، اقتصاد سایر کشورها هم رشد نمود و سه اقتصاد بزرگ جهان تنها کمتر از 40 درصد از مجموع تولید جهانی را تشکیل میدادند.
در قرن بیستم، جهان یکباره تغییر کرد. در نخست آیالات متحده در جایگاه نخست قرار گرفت و چین و بریتانیا هریک در رده دوم و سوم بزرگترین اقتصادهای جهان قرار گرفتند، حدود نیم قرن بعد روسیه موقتاً جایگاه دوم را از چین گرفت و آیالات متحده و بریتانیا در جایگاه های نخستین و سومین اقتصادهای بزرگ جهان باقی ماندند. اما در آغاز قرن بیست و یکم جاپان جایگاه دومین اقتصاد بزرگ جهان را از روسیه و چین جایگاه سوم را از بریتانیا تصاحب نمودند.}

حوزه یورو گرفتار تورم منفی از نوع «بد» شده است

^{روزنامه فایننشیال تایمز در تحلیلی که به قلم فریدیناندو جیوگلیانو، دبیر اخبار اقتصاد جهان این روزنامه، منتشر شده، وضعیت اقتصادی اتحادیه اروپا را با توجه به تورم منفی آن بررسی کرده است.}

^{تحلیلگر فایننشیال تایمز می‌نویسد که اروپا در هفته گذشته میلادی، رکود تورم منفی را در پنج سال گذشته شکست و این نگرانی را به وجود آورد که ممکن است این اتحادیه وارد چرخه کاهش درآمدها و هزینه‌ها بشود.}

^{تا دسامبر سال گذشته میلادی، قیمت یورو در پی کاهش 50 درصدی قیمت نفت، 0.2 درصد کاهش داشته است. به عقیده تحلیلگر فایننشیال تایمز، حالا این نگرانی وجود دارد که با این اتفاقات، تورم منفی بیش از این گسترش پیدا کند: «طبق آن چه اقتصاددانان دانشگاه آکسفورد برآورد کرده‌اند، با کاهش قیمت نفت به زیر 50 دلار، دست کم 18 کشور از جمله آلمان و انگلیس، می‌توانند تورم منفی را مشاهده کنند.»}

^{جیوگلیانو نوشته است که تورم منفی بازار بورس را به لرزه درآورده است و سرمایه‌گذاران می‌دانند که اگر یک اقتصاد دچار تورم منفی شود، بسیار سخت است که از آن بتواند بیرون بیاید؛ این اتفاقی است که در ژاپن رخ داده و سیاستگذاران از سال 1999 تلاش می‌کنند از آن رهایی یابند.}

^{به عقیده تحلیلگر فایننشیال تایمز، ژاپن یک مثال برای تورم منفی «بد» است که در آن قیمت بر اثر کاهش تقاضا، سقوط می‌کنند. اگر مصرف‌کنندگان بدانند که در آینده قیمتها کمتر خواهد شد، خرید را به تعویق می‌اندازند و همین باعث کاهش بیشتر تقاضا می‌شود. اگر قیمت کالاها کاهش یابد، درآمد اسمی نیز شروع به کاهش می‌کند و این اتفاق، جبران بدهی‌ها را سخت‌تر می‌کند. بنابراین ممکن است موجی از اعلام ورشکستگی‌ها رخ دهد و فاجعه‌ای را به وجود بیاورد.}