سرنوشت بورس و مذاکرات در لوزان

^{گفت و گو با "سعید لیلاز"} 

 

^{*یکی از مسائلی که این روزها در رابطه با اثرات توافق هسته ای بر اقتصاد ما به ویژه در بازارهای پولی مطرح کشور مطرح است، بروز یک موج هیجانی مثبت در این بازارهاست که در یک بازه زمانی کوتاه مدت نرخ ارز و شاخص بورس را تحت الشعاع قرار داده و بعد از مدتی این موج فروکش خواهد کرد. به عقیده شما، با اعلام توافق هسته ای باید انتظار واکنش هیجانی این بازارها را داشت؟
ابتدا این را بگویم که در این خصوص باید آثار توافق را به لحاظ "ابعاد" و همچنین "دامنه"، از هم تفکیک کرد. برهمین اساس معتقدم ابعاد آنچه که به تبع توافق می تواند در بازار ارز و بورس رخ دهد متفاوت خواهد بود. از سوی دیگر "دامنه" تبعات این توافق هم تا حدود زیادی به رویکرد دولت بستگی دارد؛ به ویژه در بازار ارز که دولت منابع ارزی حاصل شده از محل توافقات را چگونه آزادسازی خواهد کرد.
با شناختی که از دولت و رویکردهای اقتصادی آقای روحانی و چهره های اقتصادی کابینه دارم، به نظر نمی رسد که دولت یکباره اقدام به آزادسازی این منابع ارزی و تزریق آنها به اقتصاد کند چرا که این امر می تواند تبعات منفی ای به همراه داشته باشد.
اما به سوال بازگردیم. در خصوص آثار روانی و هیجانی توافق در بازارها معتقدم که تاکنون مصالحه قریب الوقوع بخش مهمی از آثار روانی خود را تخلیه کرده و نمی توان انتظار آثار هیجانی بیشتری را داشت. در حدود 18 ماه فعالیت دولت آقای روحانی، حدود 250 هزار میلیارد تومان به میزان نقدینگی کشور اضافه شده اما در همین مدت نرخ دلار که یک تابعی از نقدینگی هم هست، نه تنها افزایش نیافته که کاهش هم پیدا کرده است. بنابراین نمی توان انتظار کاهش یکباره نرخ دلار را به تبع اعلام توافق هسته ای داشت.}

روایت 4 اقتصاددان از اقتصاد ایران

 

^{میزگردی با جمعی از اقتصاددانان کشورمان برگزار شده که در این میزگرد عباس آخوندی، موسی غنی نژاد، محمد مهدی بهکیش و فرهاد نیلی به در پیش بودن سالی سخت پیش روی دولت اذعان کردند که خلاصه ای از آن را می خوانید:}

<sup>سال گذشته چنین میزگردی را در دفتر دکتر مسعود نیلی برگزار کردیم که البته آقای دکتر آخوندی غایب بودند. در آن میزگرد که علاوه بر ترکیب فعلی که خدمت‌تان هستیم، آقای دکتر دانش‌جعفری هم حضور داشتند، هر یک از حاضران تحلیل خود را از میراث دولت‌ نهم و دهم در اقتصاد ارائه کردند و سال 1393 را سال عقلانیت نامیدند. پیش‌بینی‌هایی هم درباره وضعیت اقتصاد در این سال ارائه شد که تقریباً با آنچه رخ داد، تطابق داشت. سال گذشته مباحث در فضایی انجام شد که دولت تازه منتقل شده بود و فضای مذاکرات امید زیادی را برای مردم، نخبگان و فعالان اقتصادی به وجود آورده بود. 

همچنین کشور در رکود تورمی به سر می‌برد و سیاستگذاری‌ها به سمتی هدایت شد تا تورم مهارشده و کشور از رکود خارج شود. تحلیل امسال از یک جنبه حائز اهمیت است و آن هم اینکه تمام فعالیت‌های اقتصادی سال 1393 را دولت طراحی و سیاستگذاری کرد. به گزارش تجارت فردا امروز می‌توانیم با مرور این سیاستگذاری‌ها عملکرد دولتمردان را در حوزه‌های مختلف ارزیابی کنیم و ببینیم آیا اقداماتی که انجام شد مطابق با ویژگی‌های یک دولت متکی بر عقلانیت بود یا خیر؟ آیا در عرصه عبور از پوپولیسم خوب عمل شد یا اینکه اقداماتی انجام شد که نشان از تداوم رفتارهای پوپولیستی در دل همین دولت دارد؟</sup>

اقتصاد ما کاملا نفتی است

 

^{علی طیب نیا از سختی های مواجه با رکود تورمی می گوید، از دست و پنجه نرم کردن دولت با بیماری هلندی اقتصاد ایران و البته از تلاش برای شفاف سازی طرح هایی که در سال های گذشته حال و روز چندان خوشی نداشته اند.}

 <sup>اقتصاد ایران چه سختی ها و رنج هایی را در سال 93 پشت سر گذاشت؟

تعبیر رنج شاید درست نباشد ولی شرایط اقتصاد ایران بسیار سخت و پیچیده است. ترکیبی از تورم 40 درصدی با رشد اقتصادی منفی 6.8 درصد و مشکلات عدیده دیگر مثل محدودیت منابع مالی دولت و بدهی های زیادی که برای دولت از گذشته باقی مانده مانند کسری شدیدی که صندوق های بازنشستگی دارند، کسری شدیدی که تراز مالی هدفمندی یارانه ها داشته و هنوز هم ادامه داد؛ شرایط ویژه ای را در کشور ایجاد کرده که مقابله با آن کار ساده ای نیست. وقتی در کشوری رکود ایجاد می شود می توان آن را اداره کرد و با ارائه راهکارهایی از رکود خارج شد. مثل سال 2008 که کشورهای اروپایی و آمریکا دچار رکود شدند، اما این رکود توام با تورم نبود. این گونه رکودها را می توان به سادگی درست کرد.

در این رابطه می توان با سیاست های انبساطی تقاضاها را افزایش داد و زمینه را برای خروج از رکود فراهم کرد اما در ایران رکود با تورم همراه شد و با یکسری معضلاتی که همگان به خوبی با آن آشنا هستند مقابله با این موضوع شرایط بسیار سختی را ایجاد کرده که ما طی این یک سال و شش ماه گذشته به صورت جدی و شبانه روزی کار کردیم. آن هم در وزارتخانه ای مانند وزارت اقتصاد که بسیار بزرگ است و من تعبیر ابر وزارتخانه را برای آن استفاده می کنم. ما در سفرهایی که به خارج از کشور داشتیم تا به حال با کشوری روبه رو نشده ایم که وزارت اقتصادش این گونه باشد. همچنین حساسیت هایی که ما با آن مواجه هستیم. یعنی عمده دغدغه های مردم مربوط به بانک های دولتی که مسئولیت آن با ماست و یا نظام مالیاتی که یکی از سازمان های تابعه ما یا گمرک است که یکی از سازمان های ماست یا خصوصی سازی که از سازمان های تابعه وزارت اقتصاد محسوب می شود. عمده مسائل چالشی که ما در اقتصاد ایران با آن مواجه ایم با این وزارتخانه به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در ارتباط است. به هر حال سال سختی بود ولی بحمدالله به خوبی گذشت و نتایجی که به بار آورد مثبت بود. کاهش قابل ملاحظه تورم و رشد اقتصادی که بعد از دو سال مثبت شد نتیجه اقداماتی بود که در این یک سال و شش ماهه در مجموعه دستگاه های دولتی و البته با همراهی و همیاری صمیمانه و نزدیک مردم فراهم شد.</sup>

سعید لیلاز: دستمزد کارگران 30 تا 35 درصد افزایش یابد

 ^{امروز قرار است جلسه نهایی برای تعیین حداقل دستمزد کارگران برگزار شود. تا کنون کارگران نتوانسته اند، کارفرمایان و دولت را به افزایش 30 درصدی دستمزد مجاب کنند. از طرف دیگر افزایش 20 درصدی دستمزد از طریق کارفرمایان پیشنهاد شده است. هر دو طرف استدلال خود را دارند. برای بررسی شرایط تعیین مزد با سعید لیلاز کارشناس اقتصادی گفتگو کرده ایم. لیلاز معتقد است که افزایش دستمزد نه تنها موجب رشد تورم نمی شود که به رونق تولید کمک می کند.}

^{قرار است امروز حداقل دستمزد کارگران تعیین شود اما همچنان اختلافات زیادی میان شرکای کار وجود دارد. یکی از موانعی که از آن به عنوان تبعات افزایش دستمزد یاد می شود این است که افزایش دستمزد را عانل افزایش تورم می دانند، تحلیل شما در این زمینه چیست؟}

^{چند توهم و دروغ بزرگ در مورد حداقل دستمزد وجود دارد که مشابه آن در مورد افزایش قیمت حامل های انرژی نیز ذکر می شود. توهم یا دروغ اول این است که تصور می شود افزایش حداقل دستمزد منجر به رشد تورم می شود. در مورد حامل های انرژی هم این موضوع ذکر می شود در حالی که هر دو نظریه، توهم است. افزایش دستمزد یا افزایش قیمت حامل های انرژی منجر به افزایش و تشدید تورم در اقتصاد نخواهد شد. عامل اصلی تورم در اقتصاد ایران رشد نقدینگی است تا زمانی که مانند نیمه دوم سال 92 و سال جاری نقدینگی کنترل شود، تورم تحت کنترل خواهد بود. با افزایش یا بی افزایش دستمزد این اتفاق می افتد.}

^{توهم دوم این است که می گویند افزایش دستمزد موجب افزایش قیمت تمام شده کالا و رکود می شود. در حالی که همه مطالعات اقتصادی و شواهد عینی در اقتصاد ایران نشان می دهد که سهم دستمزد کارگران در قیمت فروش کالا بین 5 تا 10 درصد است. معنی این برآورد این است که اگر 30 درصد به دستمزد کارگران اضافه شود، بین 1.5 تا 3 درصد به قیمت فروش کالا و خدمات اضافه می شود که این موضوع نیز با رشد بهره وری جبران خواهد شد چراکه فرض بر این است که رشد بهره وری در ایران سالانه 2.5 درصد باشد. این موضوع در صنایع بزرگ ایران نظیر خودروسازی که 15 تا 20 درصد از ارزش افزوده صنعت را به خود اختصاص داده، مشاهده می شود.}

گفت و گو با نایب رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی تهران

 

^{نایب رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی تهران معتقد است باید بهره مالکانه باید نسبت به ظرفیت، درآمد و سرمایه گذاری صورت گرفته در معدن تعیین شود}

^{به  بحث میزان دریافت بهره مالکانه از معادن کشور در هفته ها و ماه گذشته به یکی از مباحث مهم معدنی در کشور تبدیل شد و اختلاف های آشکاری را بین فعالان بخش معدن و دولت و مجلس به عنوان نهاد قانونگذار به وجود آورد. اختلاف از آن جایی شروع شد که در لایحه بودجه موضوع دریافت بهره مالکانه از تمام معادن کشور طرح شد و در کمیسیون تلفیق مجلس عدد 25 درصد برای میزان آن تعیین شد؛ عددی که بسیاری از فعالان معدنی به آن اعتراض دارند، با فریال مستوفی از فعالان بخش معدن، نایب رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی تهران و یکی از برندگان انتخابات اتاق تهران در بخش معدن در این باره گفت و گو کرده ایم:}

^{شاهد به وجد آمدن اختلافات بین دولت و فعالان بخش معدن بر سر دریافت بهره مالکانه هستیم، دلیل این اختلاف چیست؟}

^{بهره مالکانه، بهره ای است که دولت از معدن داران می گیرد اما باید به این نکته توجه شود که به دلیل اینکه معادن نیاز به سرمایه گذاری بالایی دارند، باید توجیح اقتصادی داشته باشد و دراین شرایط باید دولت بهره مالکانه را طوری تعیین کند که توجیح اقتصادی طرح های معدنی از بین نرود، موضوعی که هم اکنون فعالان بخش معدن به آن اعتراض دارند همین است. در نظر داشته باشید که در تمام دنیا معدن یکی از چهار بخش اصلی برای توسعه کشور است که در کنار صنعت، کشاورزی و خدمات جای می گیرد و موتور تحرک اقتصادی کشورهاست و بخش مهمی از تولید ناخالص ملی را تشکیل می دهد،}

اقتضائات عبور از بحران / اقتصاد سیاسی توسعه

 

^{محسن رنانی}

^{محسن رنانی از اقتضائات عبور از بحران توسعه‌نیافتگی می‌گوید / عکس: ‌سعید عامری}

 

^{در ۲۷ بهمن‌ماه ۱۳۹۳ نخستین نشست از درس‌گفتارهای دکتر محسن رنانی با عنوان «اقتصاد سیاسی توسعه در ایران امروز: اقتضائات عبور از بحران» در اندیشگاه کتابخانه ملی ایران برگزار شد. این نشست نیز به علت طولانی شدن بحث در عمل به دو بخش تقسیم شد. رنانی در بخش اول به ترسیم موقعیت ما و مسیر طی‌شده ایران در فرآیند توسعه در ربع قرن پس از جنگ تحمیلی پرداخت و در بخش دوم به تبیین مشکلات ساختاری اقتصاد ایران از منظر سیستمی خواهد پرداخت. دغدغه رنانی سال‌هاست که امر توسعه ایران است و اتفاقاً نه فقط از موضع اقتصادی که از موضعی میان‌رشته‌ای، قرائت خود از داستان توسعه ایران را به بحث می‌گذارد. این موضوع در حقیقت ویژگی مباحثی است که رنانی واضع آن است. بحث‌هایی که یک سر در اقتصاد و سر دیگر در جامعه‌شناسی دارند. ردپای فلسفیدن و اندیشیدن در مباحث او سال‌هاست که واضح است.} 

 

^مقدمه

^{ایده محوری بحث امروز، در باب توسعه است و معتقدم اکنون این پروژه متوقف مانده است. منظور این نیست که ما ذاتاً توسعه‌پذیر نیستیم و اقتضائات توسعه را نداریم، بلکه مراد من از بحث «امتناع توسعه» که در گذشته هم مطرح کرده‌ام این است که قطاری روی ریل قرار دارد اما توان حرکت ندارد و حرکتی نمی‌کند. زمان در حال عبور است و ما نسبت به این زمان، ساکن مانده‌ایم. پس اساساً معتقدم توسعه امتناع‌پذیر نیست و در مسیر تاریخ خودش را به همه جوامع تحمیل می‌کند. دقیقاً مثل بلوغ است. بلوغ خودش را تحمیل می‌کند ولی برخورد ما با آن مشخص می‌کند که چه مسیری را در پیش گرفته‌ایم، مخفی‌اش کنیم، مدیریت کنیم یا آن را به تعویق بیندازیم. دوره بلوغ جسمی و فرآیند توسعه اجتماعی شبیه هم هستند و باید با گذار سالم بگذرند. توسعه در درازنای تاریخ، توقف‌بردار نیست، اما ممکن است معیوب شود. امتناع ندارد، اما ممکن است در دوره‌ای کند شود یا به‌گونه‌ای معوج ادامه پیدا می‌کند. در کشور ما توسعه در حال حاضر متوقف مانده است و حرکت قطار توسعه نیازمند برخی تغییرات در عرصه‌های مختلف است. یکی از این عرصه‌ها نظام سیاسی است.}

جرا پیش بینی تحلیلگران بورس اشتباه از آب درآمد؟/پیش بینی با پیشگویی تفاوت دارد

^{سال گذشته اغلب کارشناسان در پیش بینی وضعیت بورس در سال 93، به رشد چشمگیر شاخص و سوددهی این بازار اشاره کرده و سال 93 را سال بورس نامیدند.} 

^{اما پیش بینی ها اشتباه از آب درآمد. صرفنظر از دلایل عدم تحقق این پیش بینی ها می توان این اشکال را به تحلیلگران و اقتصاددانان وارد دانست که بدون در نظر گرفتن شرایط بیرونی بازار سرمایه، باعث ایجاد جو روانی و مثبت در بازار شده و این جو روانی در پایان افت های پی در پی شاخص منجر به زیان عده کثیری از سرمایه گذاران در بورس شد.}

^{اما با نزدیک شدن به سال نو باز هم شاهد انتشار این پیش بینی ها از وضعیت بازارهای مختلف در سال 94 هستیم.} 

^{محمد یوسف امین داور  پیش بینی های کارشناسان و تحلیلگران از روند بازار سرمایه را در سال 93 مبتنی بر جو حاکم بر این بازار دانسته و اظهار داشت: « کارشناسان و تحلیلگران سال گذشته بر پایه اتفاقات و فضای حاکم بر بازار پیش بینی کردند. توجه به پذیرش بازار و عدم مطرح کردن موضوعات خارج از مقبولیت در پیش بینی ها موثر بود. چرا که اگر کسی جرات به زبان آوردن احتمال افت در بازار را داشته باشد، به دلیل احتیاط، از گفتن آن پرهیز می کند.»}

عباس آخوندی: اقتصاد ایران نیازمند موج دوم خصوصی‌سازی است

^{در زمین و آسمان مشکل می‌بیند. از پیری ناوگان هوایی می‌گوید و از فرسودگی ریل می‌نالد. تصویرش از بندر دریایی نیست اما زمانی که از جاده سخن می‌گوید، کویری را به تصویر می‌کشد، خشک و بی‌آب. وزیر راه است اما اسیر چاه و از شهرسازی که می‌گوید، تصویرهایش کدر است و غبارآلوده. نگران ازدحام است و راه‌بندان و از شهر شلوغ می‌ترسد. نیمی از اوقات روزانه‌اش را صرف مسکن مهر می‌کند اما بازهم از حاشیه‌هایش رها نمی‌شود. هر هفته و اغلب هر روز باید گوشه‌ای از کار مسکن مهر را در دست گیرد تا این پروژه پرحاشیه دولت قبل را به سرانجام برساند. با این حال مشکلاتش تمام‌شدنی نیست. وقتی مقابلش می‌نشینیم، انتظار داریم از همین‌ها بگوید که می‌گوید اما ریشه‌اش را در دل‌مشغولی سال‌های گذشته تکنوکرات‌ها می‌داند. سال‌ها پیش او و دوستانش، ریشه مشکلات را در دولت بزرگ می‌دیدند. خصوصی‌سازی، نسخه آنها بود و تلاش کردند آن را عملی کنند. چند سال بعد نسخه آنها برای دولت بزرگ پیچیده شد اما نتیجه آن نبود که او و آنها انتظار داشتند. این شاید باورکردنی نباشد چه آنکه مدافع و مروج سال‌های گذشته خصوصی‌سازی، امروز به منتقد آن تبدیل شده است و می‌گوید «خصوصی‌سازی در ایران ناقص‌الخلقه به دنیا آمده است.» ریشه آن موافقت و ریشه این مخالفت در چیست؟ عباس آخوندی در پایان یک روز کاری، کت از تن می‌کند و همچون روزهای کلاس و دانشگاه برای ما درس اقتصاد سیاسی خصوصی‌سازی می‌گذارد.} 

^■■■

  ^{اخیراً در گفت‌وگو با «اقتصادنیوز» اشاره کرده‌اید که خصوصی‌سازی در ایران کج متولد شده و آن را ناقص‌الخلقه خوانده‌اید. راستش این اظهارنظر از سوی شما قدری عجیب بود. البته پیش از این هم چنین اظهارنظری از آقای دکتر نیلی شنیده بودیم. قبول کنید قدری عجیب است که مدافعان دیروز خصوصی‌سازی، امروز مخالف آن شده‌اند. شما بگویید عجیب نیست؟}

^{به جمله من خوب توجه کردید؟ من گفتم خصوصی‌سازی در ایران ناقص‌الخلقه است و کج به دنیا آمده ولی هیچ‌گاه با اصل خصوصی‌سازی مخالفت نکردم. هرچند در اظهارنظرهای اخیر قصد داشتم از این هم فراتر بروم. به این دلیل که فکر می‌کنم کوچک‌ترین هدف در فرآیند خصوصی‌سازی، واگذاری بنگاه‌های دولتی به بخش خصوصی است اما اصلی‌ترین بحث این است که اقتصاد کشور در یک جهت‌گیری مشخص به سمت رقابت و کارایی پیش برود. هدف نهایی، شکل‌گیری نهاد بازار است که ما آن را جان‌مایه اقتصاد می‌دانیم و پس از آن مفهوم رقابت و نهاد رقابتی به میان می‌آید. پس در واقع اصلی‌ترین هدف خصوصی‌سازی، ایجاد بازار رقابتی است. وقتی به فرآیند خصوصی‌سازی در ایران فکر می‌کنم می‌بینم به این هدف نرسیده‌ایم بنابراین می‌گویم خصوصی‌سازی در ایران کج ‌بنیاد شده است.}

میزگرد باحضور کرباسیان معاون وزیرصنعت، معدن و تجارت: بررسی سناریوهای پس از تحریم در اقتصاد

^{تحلیلگران اقتصادی براین باورند که در مورد آینده اقتصاد ایران باید دو سناریوی دقیق پیش روی اقتصاد کشور وجود داشته باشد. رفع تحریم ها و حتی باقی ماندن آنها می تواند سرنوشت اقتصاد ایران را دگرگون کند. در میزگرد خبرآنلاین با حضور مهدی کرباسیان معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، شریف نظام مافی نایب رئیس اتاق ایران و سوئیس و فروزان فرد عضو انجمن متخصصین صنایع غذایی به موضوع اقتصاد ایران در فردای رفع تحریم ها پرداخته شده است.}

  ^{شما چه افقی را برای دسترسی صنایع ایران به ماشین آلات مدرن و تکنولوژی جدید در فردای توافق هسته ای ترسیم می کنید؟}

^{کرباسیان: نکته مهم ، این است که اقتصاد ایران و صنایع ما یاد گرفته اند در شرایط سخت و غیرمنصفانه با تحریم ها بسازند، کار کنند و به جلو بروند. اما بدیهی است که مدیران اقتصادی ایران با وجود توانایی سازگاری با شرایط سخت، از سخت کردن شرایط برای بنگاه های ایرانی استقبال نمی کنند. سیاست ما مثل هر دولت توسعه گرای دیگری افزایش قدرت رقابتی بنگاه هایمان و مساعد سازی محیط برای رشد آنهاست.}

^{قطعا رسیدن به توافق هسته ای می تواند شرایط پیش روی صنایع ایران را بهبود دهد. صنایع ایران طی سال های گذشته به دلیل وجود محدودیت های ناشی از تحریم ها ضربه خورده است. با وجود اینکه باید به عملکرد دولت در مهار تورم سرکش نمره خوبی داد، اما هنوز هم اقتصاد ایران در رکود قرار دارد و برهمین اساس هم دولت و هم فعالان بخش خصوصی تلاش می کنند به سمت خروج از رکود حرکت کنیم. ولی رسیدن به دوران رونق اقتصادی نیاز به پیش شرط های مشخصی دارد. به طور مثال اقتصاد ایران طی سال های گذشته به دلیل محدودیت های ناشی از تحریم  هزینه ای داده است}

آرتور لوئیس در نطق نوبل چه گفت؟

^{سروران، بزرگان، خانم‌ها و آقایان
فرصت خوشامدگویی به دانشجویان (حاضران در میهمانی) افتخار بزرگی است که به من داده شده است و من این فرصت را با خوشحالی قبول کرده‌ام. از طرف تمام برندگان امسال به شما دانشجویان خوشامد می‌گویم. باید به شما دانشجویان عزیز بگویم که راه بسیار دشوار است، ما نمی‌توانیم فاصله بسیار دوری از مسیر پیش‌رو را مشاهده کنیم اما با این حال (فرآیند) آموختن و مشارکت (در آن) بسیار هیجان‌انگیز است.
من با کمال میل فرصت امشب را غنیمت می‌شمارم از آن جهت که دو نفر از برندگان امشب (سر آرتور لوئیس و دکتر عبدالسلام برنده جایزه نوبل فیزیک سال 1979) به دنیا آمده و بزرگ‌شده مناطق فقیر جهان هستند که امروزه نقش بسیار مهمی در مسائل جهانی دارند.
جهان سوم -‌ همان‌طور که گاهی از اوقات از آن به این عنوان یاد می‌شود-‌ در حال تجربه کردن انواع مختلفی از انقلاب‌هاست، (انقلاب‌های) سیاسی، اقتصادی، فرهنگی اما هیچ کدام اساسی‌تر و بنیانی‌تر از انقلاب علمی نیست که در ذات خود دیگر انقلاب‌ها را نیز به همراه دارد. علم و دانش بر تمامی جنبه‌های اندیشه ما نسبت به جهان تاثیر‌گذار بوده است، چه جهان مادی که اگر بخواهم تاکید بیشتری داشته باشم می‌توانم بگویم فهمیدن آن بسیار آسان‌تر است از آن روی که قاعده‌مند است و از قوانین ساده‌ای پیروی می‌کند، چه جهان اجتماعی که گیج‌کننده‌تر است و کمتر قابلیت پیش‌بینی دارد.}

بهرام شهریاری: چگونه پراید 20 میلیون تومان شد؟

^{بازار خودرو این روزها هنوز هم به رسم سه سال گذشته ناخوش است و روی آرامش ندارد. از همان روزها تاکنون خودرو همچنان پله‌های گرانی را می‌پیماید و خودروسازان نیز به هیچ‌وجه حاضر نیستند قیمت خودروهای تولیدی خود را که برخی از آنها با کاهش متقاضی هم مواجه هستند، کاهش دهند. در این شرایط در حال حاضر خودروهایی همچون پراید را باید با قیمت‌های بیش از 20 میلیون تومان و پژو 405 را با قیمت حدود 30 میلیون تومان خریداری کرد. اما چه شد که تا این حد خودرو گران شد و پرایدی که در ابتدای سال 91 حدودا 10 میلیون تومان بود، حالا باید این خودرو را به دو برابر قیمت خرید. یا در رابطه با پژو 405 که سه سال قبل حدودا 14 میلیون تومان قیمت داشت، حالا باید بیش از 30 میلیون تومان برای خرید آن هزینه کرد. بهرام شهریاری، عضو سابق انجمن قطعه‌سازان در این رابطه با حضور در کافه خبر چنین توضیح داد: «در سال‌های گذشته بدون توجه به مباحث علمی و فنی به سمتی رفتیم که قیمت تمام شده تولیدات افزایش یابد.» به گفته وی، «ما نمی‌توانیم دائما با چانه‌زنی قیمت را بالا و پایین ببریم، چون نتیجه‌اش عرض‌اندام چینی‌ها می‌شود که خودروهایشان در ایران فراوان است.» به اعتقاد شهریاری، «ما اساسا به موضوعات از زاویه علمی و فنی نگاه نمی‌کنیم و همین موضوع باعث شده که امروز صنعت خودرو از مسیر اصلی خود منحرف شود.»}

نایب رئیس اتاق ایران و سوئیس: توافق هسته ای صورت می گیرد/ قیمت دلار پس از توافق چقدر خواهد بود؟

^{درحالی که مذاکرات هسته ای ادامه دارد، نایب رئیس اتاق ایران و سوئیس از توافق هسته ای خبر داد.، نظام مافی، نایب رئیس اتاق ایران و سوئیس اعتقاد دارد که نشانه های توافق هسته ای به وضوح دیده می شود. او اعتقاد دارد که این توافق به نجات اقتصاد ایران کمک می کند.} 

^{به اعتقاد شما وضعیت توافق هسته ای ایران به چه سمتی می رود؟}

^{تا چند هفته پیش تصور می کردم که توافق انجام نمی شود و تقریبا دیدگاه منفی در این زمینه داشتم ولی اتفاقاتی که طی چند هفته اخیر رخ داده موجب شده تا نگاهم تغییر کند. برهمین اساس در حال حاضر تصور می کنم که توافق هسته ای انجام می شود. البته در مورد اندازه این توافق ابهاماتی وجود دارد. اعتقاد دارم که اندازه این توافق کوچک خواهد بود.}

^{یعنی چند درصد خواسته های ایران یا امریکا تامین می شود؟}

^{تصور می کنم این توافق حدود 70 درصد خواسته های امریکایی و 30 درصد خواسته های ایرانی را پوشش می دهد. اما همین هم برای ما برد به حساب می آید چراکه حداقل می دانیم تحریم ها سخت تر نمی شود. البته می دانیم که تحریم ها به صورت فله ای هم برداشته نمی شود.}

^{یعنی دقیقا چه اتفاقای رخ می دهد؟}

^{فکر می کنم، چند تحریم نمادین برداشته می شود.}

^مثلا؟

^{به عنوان مثال آزاد کردن سوئیفت رخ خواهد بود و یا اینکه برداشتن تحریم ها از روی بانک مرکزی صورت می پذیرد. که در نهایت هیچ کدام تاثیر کلی روی روابط اقتصادی و بانکی ما ندارد ولی وضع از این که هست بدتر هم نمی شود.}

محمدمهدی راسخ توضیح می‌دهد: احتمال حذف 5 دهک از دریافت یارانه‌ نقدی

^{در روزهای پایانی سال 1393 بحث حذف یارانه اقشار پردرآمد داغ شده است. دولت در اولین گام، یارانه نقدی افراد خارج از کشور را حذف کرده و در گام بعدی با کمک 40 پایگاه اطلاعاتی، قرار است یارانه غیرنیازمندان را به تدریج حذف کند؛ اما این‌که ملاک و مکانیزم حذف این گروه چیست، هنوز توسط دولت اعلام نشده است.}

^{با این وجود، در حال حاضر پیشنهادات مختلفی برای حذف یارانه پردرآمدها مطرح می‌شود؛ از جمله این پیشنهادها، حذف یارانه افراد با درآمد بیش از 2.5 میلیون تومان توسط کمیسیون تلفیق مجلس است که اغلب تحلیلگران اقتصادی، نظر مساعدی نسبت به این پیشنهاد ندارند. برخی از کارشناسان عنوان می‌کنند که «درآمد نمی‌تواند معیار درستی برای حذف یارانه‌بگیران باشد.» مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رییس‌جمهور نیز تاکید دارد که «این پیشنهاد نیاز به بررسی و کار کارشناسی دارد؛ چراکه سیاستی در کشور اعمال شده که تغییر آن مشکل است.»}

^{اما در همین رابطه، محمدمهدی راسخ، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران معتقد است: «درآمد می‌تواند ملاک مناسبی برای حذف یارانه‌بگیران باشد.» به گفته وی، «اگر 2.5 میلیون تومان ملاک حذف یارانه‌بگیران قرار گیرد، حداقل 4، 5 دهک در این قضیه حسابشان جدا می‌شود و تفکیک می‌شوند.»}

نفت تقریبا اهمیت خود را در اقتصاد ایران از دست داده است

 ^{استاد اقتصاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه نفت تقریبا اهمیت خود را در اقتصاد ایران از دست داده است، گفت: یک میلیون بشکه نفت ما در مقایسه با 80 میلیون بشکه نفت صادراتی کشورهای صادرکننده، بسیار ناچیز و حدود 2 درصد است و از این منظر، جایگاه جهانی ما در حوزه نفت نیز کمرنگ شده است.}

 

<sup>میثم موسایی  افزود: حدود یک میلیون بشکه نفتی که هم اکنون صادر می کنیم، نصف سهیمه ای است که قبلا صادر می کردیم و درآمدهای ارزی دولت که از بخش نفت حاصل می شد نیز تقریبا به یک چهارم قب کاهش یافته است.

وی یادآور شد: این درآمد ارزی نیز به دلیل تحریم ها مستقیم در اختیار دولت قرار نمی گیرد بلکه بخش ناچیزی از آن که براساس توافق بین ایران و 6 قدرت جهانی صورت گرفته و کمتر از یک میلیارد دلار در ماه است، در اختیار ایران قرار داده می شود.</sup>

عضو شورای عالی بورس: لابی‌ها و رانت‌های متعدد اجازه شفافیت در قیمت‌ها را نمی‌دهد

^{قیمت‌گذاری دولتی در تمام دنیا شیوه‌ای منسوخ شده است و این مساله سبب ناکارآمدی اقتصاد، عدم تخصیص منابع و رقابت در بازار تولید و سرمایه می‌شود.}

^{محمدرضا پورابراهیمی، عضو شورای عالی بورس  با بیان این مطلب اظهار داشت: «در شرایط خاصی امکان دارد برخی دولت‌ها در دنیا اقدام به این کار کنند که به‌دلیل امکان ایجاد خلل در بازار، دولت‌ها تصمیم می‌گیرند کالای خاصی را برای مدت زمان محدود و حداکثر برای یک‌سال تحت کنترل خود در آورده و نسبت به قیمت‌گذاری آن اقدام کنند، اما شیوه فعلی که در کشور ما انجام می‌شود و در قالب طرح‌های میان‌مدت و بلندمدت است، سبب می‌شود تا بر روی رقابت و افزایش کارایی فعالان اقتصادی خط کشیده شود.»}

^{وی تصریح کرد: «سعی و تلاش فراوانی شده تا برای ایجاد رقابت سالم در بورس کالا ظرفیت سازی شود، بنابراین قیمت‌ها نیز باید از طریق مکانیزم‌های درست بازار سرمایه پیش رود و دولت حضور خود را در این عرصه بسیار محدود سازد.»}

^{عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: «اگر این کار صورت نگیرد، شاهد اثرات منفی خواهیم بود که می‌توان به این موارد اشاره کرد؛ بین کسانی که موفق بوده و سعی می‌کنند کالاها را با قیمت بهتری عرضه کنند و کسانی که تنها به دنبال سودآوری هستند، تفاوتی قائل نشود و همچنین امکان کشف قیمت در بازار به شکل منطقی فراهم نمی‌شود و در تخصیص منابع دچار چالش و مشکلات جدی می‌شویم.»}

برگهای برنده توسعه پتروشیمی در دوران سقوط قیمت نفت/ ایران بازیگر صنایع تکمیلی پتروشیمی در خاورمیانه

^{یک فعال صنایع تکمیلی پتروشیمی با اشاره به توقف اجرای طرح عظیم پتروشیمی در بسیاری از کشورهای جهان به دلیل کاهش قیمت جهانی نفت و مواد پتروشیمی، گفت: تنوع در تولید محصولات، ارزش افزوده بالاتر و کاهش خام فروشی سه مزیت توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی در دوران کاهش قیمت‌ها به شمار می رود. هرویک یاریجانیان با اشاره به افزایش ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی و فرآورده های پلیمری ایران به بیش از 60 میلیون تن در سال، گفت: بر اساس برنامه های تدوین شده توسط شرکت ملی صنایع پتروشینی با راه‌اندازی طرح های جدید پتروشیمی به ویژه در مسیر خط لوله اتیلن غرب این ظرفیت تا مرز 70 میلیون تن در سال افزایش می یابد. این فعال صنایع تکمیلی پتروشیمی با بیان اینکه یکی از برنامه های کلان توسعه صنعت پتروشیمی افزایش ظرفیت تولید این صنعت ارزش آفرین به بیش از 100 میلیون تن است، تصریح کرد: با این وجود همسو با توسعه بخش بالادستی و میان دستی صنعت پتروشمی باید توسعه بخش پائین دستی و صنایع تکمیلی پتروشیمی و پلیمری هم در دستور کار قرار بگیرد. این تحلیلگر صنعت پتروشیمی با تاکید بر اینکه در طول 50 سالی که از تاسیس اولین واحد پتروشیمی در کشور می گذارد، گفت: تاکنون آهنگ توسعه صنایع بالادستی و پائین دستی پتروشیمی متوازن نبوده است، این در حالی است که ایران از ظرفیت‌ بالقوه ای همچون ظرفیت بالای نصب شده تولید محصولات پتروشیمی، نزدیکی به سواحل و بنادر و زیرساخت‌های انتقال دریایی و ریلی محصولات، نزدیکی به بازارهای بزرگ مصرف محصولات نیمه ساخته و ساخته شده نهایی پلیمری و پلاستیک در کشور برخوردار است. یاریجانیان با یادآوری اینکه ایران با در اختیار داشتن این پتانسیل بزرگ از توان تبدیل به بازیگر اصلی صنایع تکمیلی پتروشیمی در منطقه خاورمیانه برخوردار است، بیان کرد: علاوه بر این توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی یکی از سیاست‌های کلان دولت و نظام اقتصادی کشور بوده، به طوری‌که یکی از راهکارهای اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی در کشور توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی است. وی با یادآوری اینکه توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی در مقایسه با بخش بالادستی و میان دستی پتروشیمی از نرخ بازگشت سرمایه سریع تر و اشتغال آفرینی مولد بیشتری برخوردار است،}

تحلیل فعالان بخش خصوصی از روند توسعه/ بخش خصوصی با امید به توسعه زنده است

^{اقتصاد ایران طی سال های گذشته با انواع بحران ها مواجه بوده است. فعالان اقتصادی اعتقاد دارند برای خروج از این شرایط باید روش های متفاوت از گذشته برای اداره اقتصاد کشور پیش گرفته شود. روش هایی که برآمده از دل نظرات و دیدگاه های کارشناسی صاحبان حرفه ای کسب و کار باشد. کاظم سماک عضو هیات موسس کانون کارآفرینان توسعه گرا نیز اعتقاد دارد که مدیریت اقتصاد کشور برای رسیدن به روزهایی مطلوب تر از گذشته ممکن است.}

^{در چند سال اخیر و به ویژه با سوءمدیریت‌های صورت گرفته کشور به سوی رانت‌خواری و دلال‌بازی سو گرفت. نسل جوان هم دچار حسی شده که می‌تواند در این مسیر و در این شرایط یک شبه ره صدساله طی کند. آیا آنچه شما «رشد» و «توسعه» خواندید می‌تواند با چنین شرایطی آن هم در حالی که جوانها به عنوان نیروی محرکه جامعه در فکر این هستند که سریع ماشین و ثروت و نظایر آن داشته باشند رقم بخورد؟}

^{توسعه یک مقوله تدریجی و زمان‌بر است اما جهت آن به طور کامل قابل رویت. کشور ما در مسیر توسعه قرارگرفته است هرچند که این روند بسیار زمان‌بر باشد اما جهت این حرکت را جوانان می‌بینند و می‌توانند آن را لمس کنند. با این حال باید بتوانیم کاری کنیم که در حوزه اقتصادی و کارآفرینی چنان کنیم که به جوانان امید داده و در دل آن‌ها نهالی را بارور کنیم که بتوانند در آن هر روزشان را بهتر از روز قبل ترسیم کنند. هرچند در حال حاضر به سبب شرایطی که در چندسال گذشته حاکم شد با نقطه ایده‌آل فاصله قابل ملاحظه‌ای دارند. آنچه کانون کارآفرینان توسعه‌گرا در صدد آن است هدایت کشور به روی ریل توسعه است که جوانان هم در این مسیر همراه می‌شوند.}

بررسی چارت جدید سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در گفت‌وگو با اسفندیار جهانگرد

^{اسفندیار جهانگرد روزگاری برای تنظیم برنامه سوم و چهارم توسعه در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی حضور داشت. پس از انحلال سازمان برنامه در دوره اول ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، به ساختمان دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه آمد و از آن روزها تاکنون به تدریس مشغول است. سازمان برنامه را در شکل قدیم خوب می‌شناسد و معتقد است چارت جدید سازمان برنامه چندان چنگی به دل نمی‌زند. سازمان برنامه از نظر جهانگرد باید متناسب با نیازهای امروز باشد و چابکی در این چارت جدید دیده نمی‌شود. معتقد است نه نشانی از راهبرد توسعه پایدار در این ساختار جدید دیده می‌شود و نه به مبانی دانایی‌محوری توجه شده است. تمرکز‌زدایی در امر برنامه‌ریزی توسعه را نیز مورد توجه قرار می‌دهد و می‌گوید از نظر سازمان برنامه فعلی ظاهراً همه اینها به فراموشی سپرده شده است.}

^■■■

 ^{ساختار سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور در شکل پس از احیا اعلام شده است. وضعیت کلی حاکم بر این سازمان در شکل جدید را چگونه ارزیابی می‌کنید؟}

 ^{برای اداره امور کشور تصمیمات متعدد و مختلفی باید اتخاذ شود. این تصمیمات مبنای اقدامات عملی است که در جهت اداره امور جامعه صورت می‌گیرد. در نتیجه کیفیت اداره امور جامعه به کیفیت تصمیماتی بستگی دارد که برای تنظیم آن امور اتخاذ می‌شود. کیفیت تصمیمات، علاوه بر توان و قابلیت تصمیم‌گیران به سازماندهی تصمیم‌گیری یا نظام تصمیم‌گیری وابسته است. نظام تصمیم‌گیری، نقش و وظایف نهادهای موجود در یک مجموعه و ارتباط آنها با یکدیگر را در فرآیند تصمیم‌گیری برای اتخاذ تصمیمات مختلف تعیین می‌کند.}

خروج از دالان تاریک تجارت

 

لیست کالاهای این توافق‌نامه به‌خصوص واردات منسوجات ترکیه به ایران بیشترین موج انتقادها را به دنبال داشت.  به عقیده منتقدان، با توجه به شرایطی که هم‌اکنون تولید داخلی را در بخش‌های مختلف از جمله منسوجات تحت‌تاثیر قرار داده، امضای این قرارداد به این سرعت ضروری به نظر نمی‌رسید؛ چراکه در حال حاضر توان رقابت را از تولیدکنندگان داخلی گرفته در نتیجه با وجود این قرارداد متضرر خواهند شد. همچنین برخی معتقدند رویکرد قرارداد تجارت ترجیحی بیش از آنکه اقتصادی باشد، رویکردی سیاسی است و همین امر نیز موجب تسریع در اجرای آن شده است.

از سوی دیگر، موافقان این استراتژی تجاری، تعرفه ترجیحی را یکی از راهکارهای مهم برای مقابله با قاچاق می‌دانند و اعتقاد دارند قراردادهای تجارت ترجیحی به توسعه روابط تجاری خواهد انجامید، بنابراین نمی‌توان با انتقاد از لیست کالاهای تجارت ترجیحی ایران و ترکیه، اصول این استراتژی را زیر سوال برد. دنیای اقتصاد در گفت‌وگویی با دکتر ابوالقاسم هاشمی به بررسی اصول قرارداد تجارت ترجیحی و نقش آن در توسعه روابط تجاری پرداخته است. به گفته این استاد دانشگاه شهید بهشتی،  در عقد این قراردادها طبیعی است که عده‌ای برنده و عده‌ای بازنده باشند. اما فراهم کردن بستری رقابتی‌تر برای تولید کشور و هدایت جریان واردات به سوی کانال‌های قانونی یکی از آثار مثبت تعرفه ترجیحی است. همچنین وی معتقد است که با ساختار فعلی و سرمایه‌گذاری که هم‌اکنون در صنعت نساجی ایران وجود دارد، حتی با تعرفه‌های بالاتر از این هم نمی‌توان به رقابت با منسوجات ترکیه امیدوار بود. بنابراین دردوره گذار ترغیب سرمایه‌گذاری‌های جدید از مسیر تخفیف‌های مالیاتی، فراهم کردن تسهیلاتی برای تامین مالی این سرمایه‌گذاری‌ها، تخفیف‌های بیمه‌ای واحدهای فعال یا حتی فراهم کردن تسهیلاتی برای خروج بسیاری از واحدها از صنعت می‌تواند از آثار جانبی توزیع درآمدی قراردادهای تجارت ترجیحی بکاهد.
 مشروح گفت‌وگو با دکتر ابوالقاسم هاشمی را در ادامه می‌خوانید:

قیمت نفت با صنایع چه می کند؟/ احمد کیمیایی: بی ثباتی بازار نفت برای صنایع خطرناک است

^{کاهش قیمت جهانی نفت کسری بودجه 31 هزار میلیارد تومانی را برای دولت به همراه آورده است. همین جریان سبب شده تا نگرانی ها در مورد آینده 75 هزار پروژه عمرانی روی زمین مانده دولت به اوج برسد. این اتفاق در شرایطی رخ می دهد که برخی صنایع کلیدی کشور به دلیل کاهش قیمت نفت با مشکلاتی مواجه شده اند.}

^{احمدکیمیایی عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان کیسه های پلی پروپیلن در این مورد می گوید:« بی ثباتی بازار نفت و عدم چشم انداز مشخص در این بخش موجب شده تا روند تولید در صنایع پایین دست هم تحت تاثیر قرار بگیرد. مشتریان داخلی و خارجی به امید کاهش بیشتر قیمت، در خرید خود تردید می کنند به همین دلیل میزان خریدها کاهش یافته است. مواد اولیه تولیدات کیسه های پلاستیک و پروپیلن از پتروشیمی های داخلی تامین می شود. پتروشیمی ها هم قیمت محصولات خود را بر اساس قیمت نفت تعیین می کنند به این ترتیب قیمت نفت بر صنایع پایین دست پتروشمی اثر می گذارد. در حال حاضر پیش بینی مشخصی در مورد چشم انداز قیمت نفت وجود ندارد. وقتی بازار نفت ثبات دارد و قیمت محصولات پتروشیمی و محصولات تولیدی صنایع پایین دست روند مشخص و با ثباتی را دارد، مشتران با اطمینان خرید می کنند. در این شرایط حتی اگر قیمت بالا هم باشد اما ثبات بازار موجب حرکت منظم در این چرخه می شود اما در حال حاضر که قیمت نفت ثبات ندارد، خریداران منتظرند تا شاید قیمت پایین تر بیاید به همین دلیل چرخ تولید با نظم سابق نمی چرخد. این موضوع ظرفیت های این بخش را تهدید می کند.»}