جادوی اقتصاد

منشور خبری تحلیلی اقتصاد ایران و جهان

جادوی اقتصاد

منشور خبری تحلیلی اقتصاد ایران و جهان

زندگی بر پایه اقتصاد

۵۸ مطلب با موضوع «تاریخچه اقتصاد ایران» ثبت شده است

با افزایش پرونده های اختلاس و فساد مالی در شبکه بانکی، ادارات و ارگان های دولتی در دهه گذشته، نقش نظارت و بازرسی دقیق برای پیشگیری از وقوع این جرم بیش از پیش به عنوان حلقه مفقوده به چشم می آید. موضوعی که آنقدر در اقتصاد ایران به یکباره به شکلی ناپسند جای خودش را باز کرد تا فعالان اقتصادی و تحلیل گران آن را پدیده ای ناگوار عنوان کنند. 

اگر چه پدیده اختلاس در یک دهه گذشته با ابعاد گسترده ای مطرح شده اما جالب اینکه تاریخ وقوع اولین اختلاس در کشور ما به بیش از 80 سال قبل بازمی گردد.

عبدالحسین تیمورتاش ملقب به سردار معززالملک و سردار معظم خراسانی، از درباریان دوره‌های قاجار و پهلوی بود. تیمورتاش از کسانی بود که در برانداختن قاجارها و برآوردن پهلوی‌ها کوشش بسیار کرد.

بر اساس آنچه در متون تاریحی آمده وی در دوره رضاشاه نخستین وزیر دربار بود و نقش مهمی را در سیاست خارجی ایران بازی کرد. در سوابق تیمورتاش نمایندگی مردم خراسان در دومین دوره مجلس شورای ملی  نیز هست که تا مجلس ششم نیز با همین عنوان در مجلس حضور داشت. در زمان میان دو مجلس سوم و چهارم حاکم گیلان شد و به دستور رضاخان میرپنج به نبرد با نیروهای میرزا کوچک خان جنگلی پرداخت و گروهی را از جمله دکتر حشمت را به دار آویخت و سرانجام از سمت حکومت گیلان برکنار شد.

۱ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۴ آذر ۹۳ ، ۱۲:۱۶
مهدی اشرفی وند

این روزها  بسیاری از شرکت های بزرگ غربی چشم به توافق هسته ای با ایران دوخته اند اما در میان این شرکت ها شاید رنو حساب دیگری  بر روی این توافق باز کرده است. رنو در میان شرکت​های غربی تنها خودروسازی بود که حتی در سخت ترین شرایط تحریم هم از ایران خارج نشد. این شرکت حتی در زمانی که تحریم ها به صنعت خودرو رسید با یک ترفند در ایران ماند این شرکت در حالی که اعلام کرد همکاری با ایران نخواهد داشت اما دفتر خود را در ایران باز نگه داشت و با ذخیره قطعات در انبارش به صورت جیره بندی شده  تولیدش را در ایران ادامه داد. در آن زمان اگر رنو شامل تحریم ها می شد شاید حتی مدیرعامل این شرکت یعنی کارلوس گون نمی توانست به آمریکا سفر کند و شرکت نیسان هم که سهام دار اصلی اش رنو است نیز به دردسرهای فراوانی می افتاد . اما این شرکت چرا تا این حد برای بازار ایران ریسک کرده است؟

مراسم فروش رنو سال 56

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۸ آبان ۹۳ ، ۱۱:۵۲
مهدی اشرفی وند
 
اصول ثروت ملل نوشته پل بورگار
محمدعلی فروغی در مقدمه ترجمه کتاب «اصول ثروت ملل» می‌نویسد: «کتابی که به نظر مطالعه‌کنندگان می‌رسد رساله‌ای است برای درس و تدریس علم ثروت ملل، یعنی معرفت به قوانین و کیفیات ازدیاد ثروت مملکت و سایر امور راجع به آن.» او در ادامه این‌گونه خود را مترجم کتاب معرفی می‌کند و می‌افزاید: «میرزامحمدعلی‌خان اطاعت امر کرده این کتاب را به عبارتی سهل و ساده که از اشکال دور و به فهم نزدیک باشد ترجمه کرده ساخت و بپرداخت؛ و البته مطالعه‌کنندگان محترم می‌دانند که این رساله برای درس و تدریس ترجمه و تالیف شده، از این جهت مطالب را موجز یعنی به لفظ اندک و معنی بسیار نوشته و از اکثر و اطناب احتراز و اجتناب کرده. بنابراین هرکس بی‌معلم این کتاب بخواند باید دقت کند و امعان نظر کند، چه، مطالب عقلی و عمیق بلکه حکمتی و دقیق است و هرچه بیشتر در آن غور و خوض فرمایند بهتر مستفیض شوند. امید که این خدمت در حضرت ابنای وطن پسند افتد و در محضر مبارک جناب مستطاب معظم مشیرالملک دام‌اقباله‌العالی که مدرسه سیاسی برای ما تاسیس فرمود کار هدیه ناقابل کند.» به این ترتیب، به نظر می‌رسد نخستین کتاب درسی علم اقتصاد در ایران این‌گونه منتشر شده است.
۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۱ آبان ۹۳ ، ۱۳:۲۹
مهدی اشرفی وند

در بحبوحه مبارزات مدنی سیاهان علیه سیاست های تبعیض آمیز سفیدپوستان، مردی به میدان آمد که باورهای رایج در میان سیاهپوستان مورد ظلم و جور قرارگرفته را به چالش کشید. سیاهان پس از سالها تحمل رنج بردگی، اینک در دهه ۵۰ میلادی خود را آماده تحولات بزرگ می کردند. زندگی سیاهپوستان همواره غرق در فقر و فلاکت بود و آنها همیشه رنگ پول را سفید می دیدند، گویی ثروت تنها شایسته سفیدپوستان است. اما ارل گریوز به این باور عمیق مردمانش، اعتقاد چندانی نداشت.

جوانه های امید

او تا دهه سوم زندگی خود به کار خرید و فروش ملک و مستغلات مشغول بود و هرازگاهی در دفاتر محلی احزاب سیاسی فعالیت می کرد. در آن دوره فعالیت رنگین پوستان در مسائل سیاسی بسیار کمرنگ بود، اما ارل گریوز احساس کرد که می تواند با ورود داوطلبانه به کشمکش های سیاسی و کارزارهای انتخاباتی طرحی نو دراندازد. هرچند که این اقدام با آغوش سرد و بی اعتنایی سفیدپوستان مواجه شد، اما گریوز اقداماتی را انجام میداد که کاملا منحصر به خود او بود.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۱۷ مهر ۹۳ ، ۱۱:۳۹
مهدی اشرفی وند

موهای لخت و سفیدی دارد. از جملات ساده ای استفاده می کند ولی گاهی بریده حرف می زند. استاد جامعه شناس، جمله ای معروف دارد:« دو گروه زندگی عادی نمی توانند بکنند. یکی آنهایی که تجربه شکست های عشقی را داشته باشند و دیگر کسانی که به جنگ رفته باشند.»

 در میان جمع سیاستمداران و فرهنگیان ایران کهنه سربازان جنگ حضوری جدی دارند. هر دو گروه نیز به گفته جامعه شناس شهیر و براساس اصول عادی مردم شهرنشین، زندگی عادی ندارند. آنهایی که در دفاع هشت ساله ایران حضور داشته اند، متفاوت از دیگران زندگی می کنند. از سربازهای پشت خاکریزها گرفته تا پشتیبانان پشت جبهه ها همگی در یک دسته بندی جایی می گیرند، آنها بازماندگان زندگی هشت ساله در میان غبار جنوب اند که در هوای صاف تهران هنوز فضای مناسبی برای تنفس پیدا نکرده اند. غبار جنوب، نه در دهه 60 که در دهه 90 گرد خاکستری روی موهای سر این گروه کشیده است. همگی به سنی رسیده اند که برای هم نسلان کارمندشان به معنای بازنشستگی است ولی بازماندگان دفاع هشت ساله، حتی در دهه پنجم، ششم و هفتم زندگی خود نیز نشانی از روزهای گذشته دارند. آنها سخت قانع می شوند. کهنه سربازان چه در جبهه و چه در پشت جبهه، نبردی را داره کردند که با شاخص های اقتصادی به سختی پیش می رفت ولی شاید تنها همین کهنه سربازان چنین توانی داشتند.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۰۶ مهر ۹۳ ، ۱۲:۴۷
مهدی اشرفی وند
نبض اقتصاد ایالات متحده آمریکا در این خیابان مشهور می‌زند؛ همان خیابانی که در روزهای بحران اقتصادی این کشور، نام آن بیشتر شنیده شد و بر اهمیت اقتصادی این خیابان تاکید داشت؛ وال استریت (Wall Street) نام خیابانی در بخش جنوبی جزیره منهتن (در ایالت نیویورک آمریکا) است که در طول چند قرن اخیر، این نام به نماد بازارهای مالی آمریکا و جهان تبدیل شده‌است. اما چرا برای مطلع این گزارش از نام این خیابان شروع کردیم؟
 
 این خیابان تنها یک نام نیست و به نوعی مفهومی است که با کنار هم قرار دادن ساختمان‌های تجاری مهم بزرگترین اقتصاد جهان معنی می‌یابد.
 
 خیابانی که با تمرکز بزرگترین دفاتر اقتصادی جهان حکایتی مفصل دارد و در جهان یک الگوست. اما در این حوزه می‌دانستید که تجار ایرانی هم با الگو برداری از همین ایده می‌خواستند در کشورمان وال‌استریت ایرانی بسازند؟ صحبت از تاریخ تجارت ایران و ساختمان‌هایی است که در بررسی تاریخی آنها (در حوزه بازرگانی و سیاست) می‌توان گفت که پایه‌های این اندیشه اقتصادی بوده‌اند. بحث از ساختمان اتاق بازرگانی ایران و خیابان مهمی در مرکز شهر تهران است؛ 
 
ساختمانی که امروز در خیابان شهید طالقانی و نبش خیابان موسوی به‌عنوان محل همنشینی بازرگانان ایرانی شناخته شده است. این ساختمان برای خود گذشته‌ای مبسوط و خواندنی دارد که با بررسی تاریخچه ساختمان‌های استفاده شده در این حوزه ما را به نکاتی جالب توجه می‌رساند.
۰ نظر موافقین ۲ مخالفین ۰ ۱۱ شهریور ۹۳ ، ۱۲:۴۴
مهدی اشرفی وند

گرچه در اغلب معاملات و گفت‌وگو‌های روزمره از «تومان» به عنوان واحد پول استفاده می‌کنیم اما حقیقت این است که واحد پول رسمی ایران در حال حاضر «ریال» است.

۱. واژه ریال که ریشه اسپانیایی و پرتغالی دارد، به مفهوم «شاهی» و همچنین نام سکه‌ نقره‌ای است که در دو کشور مذکور و سرزمین‌های وابسته به آنها رواج داشته و سپس وارد زبان فارسی شده است.

۲. ریال واحد پولی کشورهای ایران، یمن، عمان، قطر و عربستان سعودی است.

۳. ریال که سکه‌ای جهانی بود و معادل ۱۲۵۰ دینار یا یک‌هشتم تومان ارزش داشت، برای نخستین بار در سال ۱۱۷۶ هجری خورشیدی رواج یافت.

۴. طبق استاندارد ISO-۴۲۱۷ ریال ایران با علامت اختصاری IRR در معاملات جهانی نشان داده می‌شود.

۰ نظر موافقین ۲ مخالفین ۰ ۰۷ شهریور ۹۳ ، ۱۰:۲۵
مهدی اشرفی وند

ویلیام ناکسی دارسی یک میلیونراسترالیایی ، نخستین فردی بود که با روشهای جدید روز ودستگاههای حفاری مکانیکی در ایران به اکتشاف نفت وحفر چاه پرداخت.او ابتدا گروهی فنی را به سرپرستی زمین شناسی به نام برلز استخدام و به ایران اعزام کرد. این گروه ، پس از بررسیهای زمین شناسی ، گزارش رضایت بخشی داد.احتمال وجود نفت در حوالی قصرشیرین و شوشتر را زیاد و دردیگرنقاط امیدوار کننده دانست. پس از دریافت این گزارش ،دارسی نماینده ای به نام ماریوت را در سال 1901 به دربار ایران فرستاد ماریوت امتیاز اکتشاف و استخراج نفت در تمام ایران ، بجز پنج ایالات شمالی را از مظفرالدین شاه گرفت.چند ماه پس از امضای قرار داد، حفاری اولین چاه درمحلی به نام چیاسرخ یا چاه سرخ ، در شمال غرب قصرشیرین آغاز شد. کار حفاری به علت نبود راه و ناامنی به کندی پیش می رفت تا آنکه درتابستان 1903 در عمق 507 متری به گاز و کمی نفت رسید. چاه دوم هم در همین ناحیه در عمقی مشابه به نفت رسید. بهره دهی این چاه درحدود 175 بشکه در روز بود. دارسی با ارزیابی نتایج دریافت اگردر ناحیه چیاسرخ نفتی بیش از این مقدار هم بیابد به علت دوری ازدریا ونبود امکان حمل به بازار مصرف ، سودی عاید او نخواهد شد. ناحیه را ترک کرد و به خوزستان روی آورد.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۰۲ شهریور ۹۳ ، ۱۳:۱۳
مهدی اشرفی وند

صنعت ملی کردن نفت ایران با نام رادمردان راستین تاریخ معاصر دکتر محمد مصدق و آیت الله کاشانی گره خورده است ، و این داستان از آن زمان آغاز شد که شاهان بی کفایت قاجار برای تامین هزینه های بی حساب  خود امتیاز استخراج منابع و معادن ایران را به بیگانگان واگذاشتند.

۰ نظر موافقین ۲ مخالفین ۰ ۳۱ مرداد ۹۳ ، ۱۱:۲۳
مهدی اشرفی وند

بازخوانی چند دیدگاه متفاوت

ملی شدن نفت، تصمیم درست یا اشتباه؟

 

 

 

 

 

 

این سخن معروف رزم آرا، نخست وزیر وقت، که گفته است «چگونه می‌توان نفت را ملی کرد بدون اینکه کار‌شناس و پول لازم را برای این کار فراهم نمود؟»

نشان می‌دهد که تحلیل‌های متفاوتی در ارتباط با ملی کردن صنعت نفت وجود داشته و از‌‌ همان دوره تاریخی برخی روند ملی شدن صنعت نفت را چندان واقع‌بینانه نمی‌دانسته‌اند. اما این طرح دکترمحمد مصدق بود که به‌رغم وضعیت بین‌المللی و ارزیابی واقع بینانه از توانمندی‌های داخلی، با فضای سیاسی اجتماعی آن سال‌ها همخوانی پیدا کرد و به تصویب رسید.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۹ مرداد ۹۳ ، ۱۱:۱۷
مهدی اشرفی وند

با توجه به امپراتوری وسیع هخامنشیان و لشکرکشی‌های عظیمی که انجام می‌دادند نیاز وافری به ثروت داشتند که طبیعتا از میان رعایای خود تامین می‌کردند، در زمان کورش و کمبوجیه امپراتوری به تازگی شکل می‌گرفت و چون هر دو بر اساس تسخیراتشان در حال گسترش مناطق حکمرانی‌شان بودند به اندازه کافی فرصت نکردند تا اقدام به تثبیت حکومت و تغییرات ساختاری کنند.

۰ نظر موافقین ۲ مخالفین ۰ ۲۶ مرداد ۹۳ ، ۱۳:۱۳
مهدی اشرفی وند

مروری بر چگونگی پیدایش رشته تاریخ اقتصادی

درون زایی در اقتصاد

تاریخ اقتصادی در بر گیرنده مطالعات اقتصادی یا پدیده‌های اقتصادی در گذشته است. این شاخه، تجزیه‌ و تحلیلی است در تاریخ اقتصاد که با استفاده از ترکیبی از روش‌های تاریخی، روش‌های آماری، و با استفاده از نظریه اقتصادی مرتبط به هر نهاد یا موقعیت تاریخی صورت می‌پذیرد. این حوزه شامل موضوعاتی از قبیل سابقه کسب و کار، سابقه مالی و مناسبات مرتبط با هر ناحیه تاریخ اجتماعی مانند تاریخ دموگرافیک (جمعیت‌شناختی) و تاریخ کارگری است. کمیت‌های مرتبط با تاریخ اقتصادی نیز به عنوان تاریخ اقتصادی جدید1 در نظر گرفته می‌شوند.

توسعه تاریخ اقتصادی به عنوان یک رشته جداگانه

۰ نظر موافقین ۲ مخالفین ۰ ۲۵ مرداد ۹۳ ، ۱۱:۴۴
مهدی اشرفی وند

دولت و توسعه سرمایه دارى (1963 ـ 1979 / 1341 ـ 1357)

 

انقلاب سفید آغاز عصر جدیدى در تاریخ ایران بود. صورتبندى اقتصاد ما قبل سرمایه دارى ایران به طور شدیدى در هم شکست و سیاست صنعتى شدن سریع به اجرا گذاشته شد. ساختار طبقاتى قدیم ایران متلاشى گشت و اربابان از صحنه هاى سیاسى اقتصادى ناپدید شدند. از طریق بانک دولتى, تعاونى هاى محلى و کشاورزى مکانیزه, سرمایه دارى به روستاها نفوذ کرد. اتحاد طبقاتى قدیمى مرکب از دربار, ملاکان و بورژوازى وابسته, در هم شکسته شد و بلوک قدرت جدیدى متشکل از دربار, بورژوازى وابسته و بورژوازى روستایى جایگزین آن گشت. همچنین دولت, ملاکان پیشین را از طریق فروش کارخانجات دولتى به آنان, به بلوک قدرت جدید اضافه نمود.
۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۰ مرداد ۹۳ ، ۱۲:۴۱
مهدی اشرفی وند

مترجم: دکتر حسین مفتخرى(1)

  نقش بازاریان, دولت, سرمایه و قدرت هاى خارجى را در تلاش براى صنعتى شدن و تإثیرشان روى اقتصاد سیاسى ایران, بررسى خواهد کرد.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۰ مرداد ۹۳ ، ۱۲:۳۸
مهدی اشرفی وند

مترجم: دکتر حسین مفتخرى(1)

موضوع این مقاله, بررسى موانع توسعه سرمایه دارى و شکل گیرى یک بورژوازى قدرتمند در ایران است. مقاله حاضر, مدلل مى سازد که تا قرن نوزدهم, ماهیت دولت و طبقات اجتماعى و مناسبات مالکیت, شرایط را براى رشد سرمایه دارى آماده نساخته بود. از آن جمله دخالت دایمى دولت در فعالیت هاى بازرگانى, فقدان اشرافیت موروثى و یک بورژوازى ضعیف....


تاریخ اقتصاد سیاسى ایران قسمت اول

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۰ مرداد ۹۳ ، ۱۲:۳۵
مهدی اشرفی وند

فرانسه در دوران گذار پس از جنگ جهانی دوم

french economy













توسعه اقتصادی پس از جنگ جهانی دوم، که با نام «رونق اقتصادی» هم از آن یاد می‌شود، به عنوان عصر طلایی سرمایه‌داری شناخته شده است. این رونق اقتصادی در اواسط قرن بیستم رخ داد. این دوران در سال 1945 شروع شد و تا اوایل دهه 70 به طول انجامید و با فروپاشی سیستم برتن وودز در سال 1971 به پایان رسید.
۱ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۱۹ مرداد ۹۳ ، ۱۱:۵۶
مهدی اشرفی وند

مقدمه:

سینمای ایران از روزهای آغازین خود که تقریبا همزمان با نقطه­ ی آغاز سینما درجهان است، تا به امروز، فراز و نشیب ­های زیادی را به چشم دیده است. اگرچه، تکنولوژی سینما درهمان سال­ هایی که لومیرها در فرانسه آن را به دنیا هدیه کرده بودند، توسط شاه قاجار وارد ایران شد، ولی نه فرهنگ آن و نه سازوکار اقتصادی آن، نتوانست و امکان نیافت، که به درون کشور راه یابد. سینما، هنری جامع و کاربردی است و بنابراین نیازمند توجهی همه­ جانبه و کارشناسانه و از همه مهم ­تر، نیازی جدی دارد به ساختار اقتصادی پویا، هدفمند و برنامه ­دار. متاسفانه داده­ های موجود، حاکی از نابسامانی تاریخ اقتصادی سینمای ایران است و تاکنون، برنامه­ا ی مشخص و هدفمند در ارتقاء سطح کیفی و کمی آن، از سوی مدیریت کلان فرهنگی کشور، اتخاذ نگردیده است. از این رو، در این مقاله، ضمن بررسی مسائل فرهنگی و سیاسی سینمای ایران، به مطالع ه­ی تاریخ اقتصادی آن و همینطور وضعیت سینماهای کشور و مسائل و آمارهای مربوط به فروش فیلم­ ها، می ­پردازیم.

۱ نظر موافقین ۲ مخالفین ۰ ۱۷ مرداد ۹۳ ، ۱۵:۲۹
مهدی اشرفی وند

اقتصاد ایران در سراسر دوره انقلاب مشروطه و پس از آن، همواره با الگوی بسیار نامتعادل از توزیع ثروت و درآمد مواجه بوده است و تقریباً همیشه قشر عظیم جمیت کشور در فقر و محرومیت به سر برده و تنها طبقات محدودی در رفاه و آسایش مالی زیسته‌اند. 1 دوره مورد گفت وگو، عصر تغییرات مستمر به سوی پیشرفت و رهایی از چنگال بحرانهای پیچیده و شوم اقتصادی نبود. بلکه دوران چالشهای نامنظم و گاه خصمانه ناشی از تنشهای داخلی و مداخلات خارجی به شمار می‌رفت که اوج آن منازعات گسترده در زمینه اصلاحات شوستر و اولتیماتوم 1290خ/ 1911م. روسیه به ایران بود. در نتیجه ایران نه فقر فراگیرش نسبت به گذشته کاهش یافت و نه کارگزارانی کارکشته و دلسوز داشت تا برنامه و بودجه‌ای برای اصلاح ساختار بغرنج اجتماعی و اقتصادی کشور تنظیم کنند. به علاوه اینک بیش از هر زمان دیگر جایگاهش در روابط بین‌المللی متزلزل شده بود.

۰ نظر موافقین ۲ مخالفین ۰ ۱۴ مرداد ۹۳ ، ۱۹:۲۰
مهدی اشرفی وند