معرفی و بررسی صنایع پیشرو جهان

 

^{فهرست صنایع با بالاترین رشد درآمد در سطح جهانی و بین‌المللی بر اساس برآوردهایی دقیق و معتبر و به صورت سالانه توسط موسسه‌ی Sageworks در اوایل سال 2013 منتشر شده‌ است. موسسه‌ی Sageworks برای این بررسی از اطلاعات تجمیعی صندوق بین‌المللی پول که شامل آمار حدود 160 کشور جهان (شامل اروپا، آمریکا و آسیا- اقیانوسیه و سایر کشورها) که در مجموع بیش از 94 درصد جمعیت جهان را شامل می‌شوند، بهره ‌گرفته ‌است.
در جدول ذیل فهرست صنایع پررشد در سطح جهانی و به ترتیبِ پیش‌بینی سهم درآمد آن‌ها از تولید ناخالص داخلی جهان برای سال 2017 ارائه گردیده است. میزان تولید ناخالص داخلی جهان در سال 2012 برابر با 350/71666 میلیارد دلار بوده که با پیش‌بینی رشد 1/2 درصدی سال 2013، رشد 3 درصدی سال 2014، رشد 3/3 درصدی سال 2015، رشد 5/3 درصدی سال 2016 و در نهایت رشد حدود 8/3 درصدی دوران بازسازی بعد از بحران برای سال 2017 که توسط صندوق بین المللی پول اعلام گردیده است، این عدد به مقدار 855/83559 میلیارد دلار در سال 2017 خواهد رسید؛ بنابراین برای محاسبه‌ی سهم هر صنعت از GDP جهانی در سال 2017 از تقسیم عدد پیش‌بینی شده برای درآمد صنعت مربوطه به مقدار GDP مورد پیش‌بینی سال 2017 استفاده خواهد شد.}

مهندسانی که وارد عرصه اقتصاد کلان شدند چه اشتباهاتی کردند؟

اعترافات 
 

■■■  امسال هشتادمین سال تاسیس دانشکده فنی دانشگاه تهران است و به همین منظور کانون مهندسین فارغ‌التحصیل دانشکده فنی با دعوت از چهره‌های مطرحی که در سال‌های گذشته از این دانشکده فارغ‌التحصیل شده‌اند، به بحث و بررسی موضوعات مختلف می‌پردازند. در همین راستا آخرین نشست این کانون با موضوع اقتصاد کلان برگزار شد که در آن موسی خیّر رئیس سازمان برنامه و بودجه در دولت رجایی، محمدتقی بانکی رئیس سازمان برنامه و بودجه در دولت باهنر و دولت اول میرحسین موسوی و طهماسب مظاهری وزیر اقتصاد و رئیس‌کل بانک مرکزی شرکت کردند. این نشست قرار بود محل پرسش و پاسخ باشد و حاضران از سه مهمان مدعو سوالات خود را بپرسند. با این حال زمان این نشست به پرسیدن دو یا سه سوال بیشتر قد نداد. سوالاتی که اگرچه کوتاه و مختصر بود اما مفید و چالشی بود. سوالاتی که باعث شد مهمانان پنل اقتصاد کلان کانون فارغ‌التحصیلان به اشتباهات خود در دوران مدیریت خود اعتراف کنند. اشتباهاتی که به گفته خود این مدیران بعضاً اثرات قابل‌توجهی بر اقتصاد و زندگی مردم نیز داشته است.

بهتر است برای شروع ابتدا آقایان مظاهری، بانکی و خیّر به فعالیت‌های خود اشاره داشته باشند و به طور خلاصه از مسوولیت‌های خود در دوره‌های مختلف بگویند.
 

 طهماسب مظاهری: من همان‌طور که احتمالاً می‌دانید مسوولیت‌های مختلفی داشته‌ام. از مسوولیت اقتصادی در استانداری کهکیلویه و بویراحمد شروع کردم و بعد هم در سازمان برنامه، وزارت اقتصاد، بنیاد مستضعفان و دوره آخر حضورم هم در بانک مرکزی بودم که در دوره آقای احمدی‌نژاد بود که دوره کوتاهی بود. تقریباً یک سال در بانک مرکزی با هم کلنجار رفتیم و در نهایت هم استعفا دادم و امور را به خود ایشان واگذار کردم. من هم افتخار می‌کنم که به مملکت خدمت کرده‌ام و در عین حال اعتراف هم می‌کنم که حتماً بخشی از مشکلات موجود تقصیر ماست. اصلاح قانون مالیاتی، قانون سرمایه‌گذاری خارجی، قانون بورس، قانون پولشویی و کنترل نقدینگی در بانک مرکزی در یک دوره کوتاه‌مدت حضور، از کارهایی است که تلاش کردم انجام دهم اما قطعاً می‌توانستیم بیشتر و بهتر خدمت کنیم. اگر بخواهم فهرست کنم کارهای نکرده زیاد است. این دنیا هم مثل دنیای آخرت است. همه می‌بینند که چه کارهایی باید می‌کردند اما نکردند. با این حال فرصت تلاش بیشتر وجود دارد.

مسعود خوانساری : مبنای دلار 3 هزار تومانی برای بودجه واقعی تر است

 

^{تحلیلگران اقتصادی در مورد تاثیرات دلار 2هزار و 850 تومانی در بودجه به جمع بندی واحدی نرسیده اند. گروهی اعتقاد دارند، این قیمت برای دلار در نهایت منجر به افزایش بهای این ارز معتبر در بازار آزاد می شود. در همین حال مسعود خوانساری رئیس کمیسیون حمل و نقل و ارتباطات اتاق تهران اعتقاد دارد، مبنای دلار 3 هزار تومانی در بودجه واقعی تر از رقمی است که در حال حاضر وجود دارد.}

^{به نظر شما کاهش قیمت جهانی نقت تا چه میزان بروضعیت مالی کشور بخصوص طی سال آینده اثرگذار است؟}

^{سال آینده برای کشور ما سالی حساس و نسبتا سخت خواهد بود؛ چالش های ناشی از کاهش قیمت جهانی نفت از یک سو و مسائل مربوط به مذاکرات هسته ای و تحریم های اقتصادی از سوی دیگر.
به این ترتیب لایحه بودجه سال آینده هم ویژگی های خاص خود را می طلبد. دولت با تمام مسائل پیش رو، لایحه بودجه انقباضی خوبی تدوین و به مجلس تحویل داده است. 
کلیات بودجه انقباضی دولت نشان میدهد که اهتمام رویکردهای اقتصادی برای سال آینده به تدوام شیب نزولی تورم و تلاش برای رشد اقتصادی معطوف است. اما به طور کلی لایحه پیشنهادی بودجه دولت تقریبا متعادل بسته شده است.}

کدام دانشگاه‌ها و کشورها بیشترین سهم را در تولید مقالات علمی دارند؟ اَبَر دانشگاه‌ها

^{با توجه به تعداد روزافزون مجلات اقتصادی و حجم انبوه مقالات منتشر‌شده یا در انتظار انتشار، داده‌های بسیاری روزانه تولید می‌شوند نظیر تعداد ارجاعات، ضریب تاثیر یک مقاله و ... که هر کدام از این پارامترها را می‌توان به روش‌های گوناگونی محاسبه یا تعریف کرد. برای مثال، ارجاع به یک مقاله مساله مهمی است که در اغلب رتبه‌بندی‌ها لحاظ می‌شود اما تعاریف گوناگونی برای آن وجود دارد؛ می‌توان کل ارجاعات به یک مقاله را به صورت یک داده خام و پردازش‌نشده در رتبه‌بندی منظور کرد اما بعضی از پژوهشگران این حوزه برای افزایش دقت و قدرت محاسبه، تنها ارجاعات سایر مجلات و نویسندگان به مقاله منتشر‌شده را در نظر می‌گیرند. در این گزارش از سیستم رتبه‌بندی RePEc‌1 که بر اساس ضریب تاثیر2 بنا نهاده شده است و گزارش‌های سایت IDEAS بر پایه این سیستم، استفاده می‌شود. ضریب تاثیر در روش‌های مختلف تعاریف متفاوتی دارد؛ مهم‌ترین عامل سازنده این پارامتر، (انواع محاسبه) تعداد ارجاع به یک مقاله است. RePEc تلاش همکارانه صدها داوطلب در 63 کشور جهان به منظور افزایش نشر پژوهش‌ها در حوزه اقتصاد است. قلب این پروژه یک پایگاه غیرمتمرکز داده از مقالات در حال کار، مقالات منتشر‌شده، مجلات و برخی اجزای نرم‌افزاری است که به رایگان در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد. در این پایگاه، ناشران نشریات خود را فهرست‌بندی می‌کنند و نویسندگان برای خود پرونده‌های آنلاین از آثاری که پیشتر نمایه‌شده، ایجاد می‌کنند و بدین ترتیب دسترسی به رتبه‌بندی‌های مختلف در اقتصاد و زمینه‌های مرتبط فراهم می‌شود. همچنین تحلیل استنادی و ارجاعات، بر اساس پروژه CitEc (Citations in Economics) و شمارش مشاهده چکیده‌ها و دانلود مقالات نیز توسط پروژه LogEc (دسترسی و استفاده خدماتی را که بر اساس مجموعه داده RePEc تنظیم شدند، فراهم می‌کند و توسط مدرسه بازرگانی اربرو میزبانی می‌شود) انجام می‌شود و سپس رتبه‌بندی‌های مختلفی از این آمار و اطلاعات گردآوری‌شده استخراج می‌شود که معمولاً حدود روز سوم تا پنجم هر ماه به‌روز می‌شود. امکان مشاهده انواع مختلف دسته‌بندی و رتبه‌دهی و برحسب معیارهای گوناگون در این سایت وجود دارد.}

به بهانه سالروز تولد ابوالحسن ابتهاج / ابتهاج اقتصاد

 

^{رویای ایران قدرتمند که از سال‌های حکومت رضاخان در اندیشه روشنفکران و سیاستمداران قوت گرفته بود زمانی اهمیت خود را به نمایش گذاشت که مردانی چون نصرت‌الدوله فیروز، علی‌اکبر داور و عبدالحسین تیمورتاش در اوج قدرت نقش‌آفرینی می‌کردند. اگرچه حیات سیاسی آنان عمری بیش از یک دهه پیدا نکرد اما تاثیر خود را به نحو شایانی بر جامعه سیاسی و اقتصادی آن زمان نهاد. بسیاری از سرآمدان نسل بعد، بخشی از توانمندی، قابلیت اجتماعی و اقتصادی خود را مرهون اینان بودند. ابوالحسن ابتهاج مشهورترین و مقتدرترین بانکدار ایرانی، مخلوق و پرورش‌یافته این دوران بود. مردی عاری از فساد و تبانی که راه خود را در دالان تنگ اقتصاد پیدا کرد و طی سه دهه آنچنان در ساختار اقتصاد مالی کشور تاثیر گذاشت که دو دهه پس از درگذشت او در 1373 هنوز مقالاتی در اهمیت جایگاه و نفوذ او منتشر می‌شود.
علی‌اکبر داور، مدیر‌مسوول روزنامه مرد امروز، رئیس عدلیه و بعدها وزیر مالیه رضاشاه بود که در سوئیس درس خوانده و شاگرد مستعد بنیتو پارتو جامعه‌شناس فرانسوی بود. ابتهاج در مصاحبه با تاریخ شفاهی دانشگاه هاروارد گفته بود «داور وقتی در اسفند 1305، وزیر عدلیه شد دستگاه قضایی را برای مدتی تعطیل کرد. او عده‌ای از کسانی را که می‌شناخت و به آنها اطمینان داشت دعوت به کار کرد و به آنها مقامات مهم وزارت عدلیه را محول نمود. پیش از او ایران دارای قانون مدونی نبود. او در خانه نشست و با همکاری عده‌ای از قدیمی‌ها و نیز جوانان تحصیل‌کرده، طرح تازه‌ای برای تشکیلات وزارت عدلیه و محاکم آن تنظیم کرد. اللهیار صالح، جواد عامری و عباسقلی گلشاییان از جمله کسانی بودند که با داور کار می‌کردند». داور با این اقدام دادگستری نوین ایران را پایه‌گذاری کرد و خدمت بی‌نظیری به کشور کرد. مهم اینکه در آن زمان افراد تحصیل‌کرده و صاحب‌نظر بسیار کم و انگشت‌شمار بودند و او حقیقتاً با دست خالی این کار عظیم را به ثمر رساند (خاطرات/ ص 43).}

ریزش‌های سنگین بورس چرا شکل گرفت

^{علی رحمانی، مدیرعامل سابق بورس تهران درباره دلایل رفتارهای هیجانی بورس بازان و ریزش سنگین شاخص پس از اعلام نتایج مذاکرات وین توضیح می دهد.}

بورس تهران شاید تنها بازار اقتصادی ایران باشد که پس از اعلام نتایج مذاکرات در وین دچار جو هیجانی منفی شد و ریزش سنگینی را در پی داشت. تالار حافظ از سال گذشته گرفتار رکود شده است و تنها امیدش به سرانجام رسیدن مذاکرات هسته‌ای بود تا در ادامه با برداشته شدن تحریم‌ها رخوت رکود از صنایع بورسی را بزداید اما اعلام تمدید دوباره مذاکرات ایران با گروه 1+5 اگرچه این بار نشان از پیشرفت در عرصه دیپلماسی ایران داشت اما این اتفاق چندان به مذاق بورس بازان تالار شیشه‌ای خوش نیامد و آنها با فروش‌های سنگین خود یک روز بعد از سوم آذر روز تلخی را برای بورس تهران رقم زدند. هرچند کارشناسان بازار سهام رفتار هیجانی بورس‌بازان تالار شیشه‌ای پس از اعلام نتایج مذاکرات را مقطعی دانسته‌اند و پیش‌بینی کرده‌اند بورس تهران به حالت عادی برمی‌گردد. علی رحمانی مدیرعامل سابق بورس تهران درباره اثر اعلام نتایج مذاکرات و افت یکباره شاخص معتقد است رفتار هیجانی سهامداران از به نتیجه نرسیدن مذاکرات طبیعی بود و پس از چند روز بازار به شرایط عادی برمی‌گردد. اکنون سیاست‌های دولت در بودجه برای فعالان بازار سرمایه بسیار مهم است چرا که اگر این سیاست‌‌ها متناسب باشد باعث رشد دوباره بورس خواهد شد.

کسری بودجه در بزرگترین اقتصادهای جهان

^{در همه اقتصادهای بزرگ جهان، کسری بودجه به چشم می خورد و فقط کشور آلمان است که کسری بودجه ندارد و البته مازاد بودجه آن تنها 0.8 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور است.}

^{هفته نامه اکونومیست مثل هفته های گذشته، جدول مهمترین شاخصهای اقتصادی کشورهای جهان را درج کرده است. در این جدول مشخص شده است که در همه اقتصادهای بزرگ جهان، کسری بودجه به چشم می خورد و فقط کشور آلمان است که کسری بودجه ندارد و البته مازاد بودجه آن تنها 0.8 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور است.}

^{کسری بودجه دو اقتصاد بزرگ جهان یعنی آمریکا و چین، به ترتیب 2.8 و 3 درصد تولید ناخالص داخلی این کشورهاست. در اروپا، کسری بودجه 2.5 درصد تولید ناخالص داخلی این حوزه اقتصادی است. یکی از بزرگترین کسری بودجه ها به کشور انگلیس تعلق دارد که به اندازه 5.1 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور است.} 

^{همچنین سومین اقتصاد بزرگ جهان که ژاپن است، دارای کسری بودجه بسیار بالایی به اندازه 8.1 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور است و همزمان با رکود اقتصادی دوباره ای که دامنگیر ژاپن شده، کسری بودجه بالا نیز اقتصاد این کشور را با مشکلات بیشتری رو به رو خواهد کرد.}

سعید لیلاز لایحه بودجه سال 94 را تحلیل کرد: امیدوارم انضباط مالی مانع کسری بودجه شود

^{لایحه بودجه سال 94 راهی مجلس شده است. تحلیلگران اقتصادی اعتقاد دارند این لایحه در قیاس با آنچه سال ها قبل در اقتصاد ایران رخ داده بود، روال منطقی و منظمی دارد. بررسی ها نشان می دهد بخش مهمی از نمایندگان مجلس و همچنین کارشناسان اقتصادی به این لایحه روی خوش نشان داده اند. سعید لیلاز، اقتصاددان در گفت و گو با خبرآنلاین نیز اعتقاد دارد که لایحه بودجه سال 94 می تواند نظم و انضباط مالی را به اقتصاد ایران بازگرداند. با این حال لیلاز براین باور است که نکات پنهانی در لایحه بودجه وجود دارد که نشان می دهد دولت چه برنامه هایی را پیش روی خود دارد.}

^{تحلیل شما از لایحه بودجه سال جاری چیست؟}

^{لایحه بودجه 94 بسیار انقباضی است. دولت سعی دارد تا با تمام قوا انضباط مالی را برقرار کند. از نیمه سال 92 شاهد تلاش بی وقفه دولت برای به انضباط درآوردن بودجه و حتی خود دولت هستیم. تقریبا می توان گفت که در تمام حوزه ها راه رفته و پیموده شده در دو دولت گذشته، در حال بازگشت و اصلاح است. از سوی دیگر بودجه عمرانی موضوعیت پیدا کرده است. سهم درآمدهای نفتی در درآمدهای دولت کاهش پیدا کرده است و ساختار بودجه دائما رو به سالم تر شدن پیش می رود. این درحالیست که تمام این موارد تا سال 82 به درستی در کشور اجرا می شد اما  از سال 84  به این طرف، مسیر متناقض و بر عکسی را پیمودیم و حال قصد داریم به همان نقطه آغازین بازگردیم.زمانی که یکباره بودجه های انبساطی و روال های فارغ از وجود هر گونه انضباط مالی در سال های 85 تا 91 به یک سمت گیری انقباضی و انضباطی محض تبدیل می شود، حتما ممکن است که شوک هایی به جامعه وارد کند. به همین دلیل دولت باید مراقب این اتفاق باشد و از بروز آن جلوگیری کند.}

مصاحبه با رابرت سولو

 

 

^{سال‌ها پیش سولو پیشنهاد داد که رشد تنها با انباشت سرمایه و افزایش نیروی کار حاصل نمی‌شود، بلکه با "پیشرفت تکنولوژیکی" که الان به عنوان رشد بهره‌وری کل عوامل شناخته می‌شود، به‌دست می‌آید. و این عامل رشد بهره‌وری کل عوامل پیشرفت در تکنولوژی و نیز در مدیریت و در تکنیک‌های سازمانی را در بر دارد. با نگاه به صنایع مشابه در بین کشورها، همیشه تفاوت عمیقی هم در بهره‌وری نیروی کار آنها و هم در بهره‌وری کل عوامل آنها وجود دارد و بیشتر مواقع این تفاوت در بهره‌وری- در صنایع خودرو یا صنایع فولاد یا صنایع ساخت و ساز مسکونی در آمریکا و اروپا- مسئله قابل توجهی نبوده و نمی‌تواند بطور جدی با تفاوت در دست‌یابی به تکنولوژی توضیح داده شود. همچنین دریافتیم که تفاوت بهره‌وری نمی‌تواند با تفاوت در دست‌یابی به سرمایه برای سرمایه‌گذاری دنبال شود.
بنابراین به نظر شما مدیریت عامل اولیه در تفاوت بهره‌وری است؟
رابرت سولو : بله. با توجه به شواهد موجود، رقابت شدید مدیران را تحریک می‌کند تا توانایی خود را بالا ببرند. و این عقیده که هرکسی در هرکجا به دنبال حداکثر کردن سود خود است همیشه درست نیست. ما می‌دانیم که در هر صنعتی، یک توزیع کلی از سطوح بهره‌وری بین بنگاه‌ها و حتی گهگاه در موسسات داخل بنگاه‌ها وجود دارد. تجارت بین‌الملل یک هدفی در ورای استثمار مزیت نسبی را دنبال می‌کند. و افشا می‌کند که مدیران سطوح بالا در کشورهای مختلف نگرانی کمتری داشته باشند. برای هر شرکتی دسترسی به بازار بین‌المللی بسیار اهمیت دارد.}

توضیح علی دینی درباره عدم افزایش صادرات نفت به دو میلیون بشکه در روز: کسری بودجه سال آینده حتمی است

^{«این یک تصوری واهی و خام پردازانه است که ظرف مدت کوتاه بتوانیم از اقتصاد نفتی رهایی یابیم. » علی دینی ترکمانی رهایی از اقتصاد نفتی را نیازمند 10 سال برنامه‌ریزی و فراهم کردن زیرساخت‌ها و کمک به تولید و صادرات غیرنفتی می‌داند. به همین دلیل هم صحبت برخی تحلیلگران مبنی بر عدم تکیه بر درآمدهای نفت را در شرایط حاضر واهی عنوان می‌کند. نکته قابل تامل در صحبت‌های این استاد دانشگاه کسری بودجه میلیاردی امسال و سال بعد در صورت عدم افزایش فروش نفت از یک میلیون و 100 یا 200 هزار بشکه فعلی به دو میلیون بشکه است. او معتقد است در پی افت قیمت نفت امسال به شدت درآمدهای ارزی کاهش پیدا کرده و مساله کسری بودجه جدی‌تر هم می‌شود . دینی راه‌های پیش روی دولت را برای جبران کسری‌ها تشریح می‌کند. به اعتقاد او یک راهکار این است که هزینه‌ها را تا ایجاد تراز عملیاتی بین هزینه‌های جاری و عمرانی با درآمدهای نفتی و غیرنفتی کاهش دهیم. راهکار دیگری که او تا حدی قابل اجرا می‌داند افزایش درآمد مالیاتی است البته از طریق لغو معافیت مالیاتی نهادها نه افزایش مالیات تولیدکنندگان. چه اینکه اگر روش دوم اتخاذ شود به گفته دینی اثرات رکودی قبال توجهی در اقتصاد ایجاد خواهد شد که مغایر با برنامه‌های دولت است. و راهکار سومی هم هست که دم دست‌ترین و آسان‌ترین راه به نظر می‌رسد اما تبعات منفی گسترده‌ای برای اقتصاد خواهد داشت و آن اینکه دولت تن بدهد به استقراض از بانک مرکزی، که با این کار افزایش پایه پولی و رشد دوباره نرخ تورم در اقتصاد حتمی خواهد بود. مشروح گفت و گوی علی دینی ترکمانی کارشناس اقتصاد را در ادامه می‌خوانید:}

کمپانی های بزرگ جهانی چگونه مدیریت می شوند؟

^{برنارد فونتانا از سال 2012 به مدیر عاملی شرکت سیمان سوییسی «هالکیم» انتخاب شده است و پیش از آن،‌ مدتها به عنوان مدیر کل منابع انسانی در شرکت «آرسلور میتال» فعالیت می‌کرده است که شرکتی است با 320 هزار کارمند که در بخش معدن و تولید فولاد در سطح بین‌المللی فعال است. او با هاروارد بیزینس ریویو درباره این گفتگو می‌کند که کار به عنوان یک مدیر منابع انسانی، برای مدیر عامل شدن بسیار مفید است.}

^{* آیا شما همیشه دوست داشتید که یک مدیر منابع انسانی باشید؟}

^{نه. اما وقتی که 30 ساله بودم، برای شرکت فرانسوی کار می‌کردم و با مدیر عامل به هنگ کنگ سفر کردم. در طول سفر، مدیر عامل گفت که قبل از این که در این سمت باشد، از او درخواست شده بود که مدیر منابع انسانی باشد. او به من گفت که این درخواست چیزی نیست که برای هم پیش بیاید اما اگر وقتی فرصتی دست داد که مدیر منابع انسانی باشی، من به تو نصیحت می‌کنم که آن را از دست ندهی. او گفت که تو از آن سمت خیلی چیزها یاد می‌گیری و اگر یک مدیر عامل شدی،‌ تجربیات آن به دردت می‌خورد. او درست می‌گفت.}

ارزیابی محمدمهدی بهکیش از امکان شکل‌گیری اتاق ایران و آمریکا

 ^{این روزها بحث راه‌اندازی اتاق ایران و آمریکا داغ داغ است. عده‌ای در ایالت مریلند آمریکا مدعی تاسیس تشکلی جدید برای مناسبات بازرگانی تهران و واشنگتن می‌شوند و عده‌ای دیگر سعی می‌کنند با وعده ارتباط با سناتورهای آمریکایی، تجار و بازرگانان ایرانی را برای عضویت در تشکلی نامعلوم راضی کنند. اما اینجا، در تهران بعد از سال‌ها اتاقی رسمی برای شکل دادن به مناسبات تجاری و بازرگانی ایران و آمریکا در حال شکل‌گیری است. اتاقی که بنا به دستور غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و توسط محمد بهکیش معمار اتاق‌های دوجانبه بازرگانی ایران و کشورهای جهان در حال راه‌اندازی است. تشکیل این اتاق بهانه خوبی برای گفت‌و‌گویی شد که نوید‌دهنده روزهای خوش در مناسبات تجاری تهران-‌واشنگتن است.}

^■■■

استاد ایالتی شیکاگو از رفع تحریم‌ها سخن گفت

^{پروفسور ابوالحسن جلیلوند، عضو هیات علمی دانشگاه ایالتی شیکاگو چشم‌انداز اقتصاد ایران را بسیار مثبت می‌داند و معتقد است که مذاکرات میان ایران و 1+5 درنهایت به نتیجه خواهد رسید از همین رو شرکت‌های بورسی و غیربورسی ایرانی باید خود را برای مواجهه با ریسک‌های پس از رفع تحریم‌ها علیه ایران آماده کنند.}

دکتر ابوالحسن جلیلوند با بیش از 30سال تجربه اجرایی در سطح بین‌المللی، رییس دانشکده و پژوهشگر ارشد در دانشگاه‌های دولتی و خصوصی برتر امریکا (دانشگاه لویولا شیکاگو) و کانادا (دانشگاه دالهوزی) است. همچنین انجام پروژه‌های پژوهشی درمورد سیاست‌های تامین مالی از طریق استقراض، مدیریت ریسک، بدهی‌های مستقل، تجدید ساختار و حاکمیت که از طریق کمک‌های مالی پژوهشی مورد حمایت قرار گرفته، بخشی از فعالیت‌های وی را شکل می‌دهد. وی عنوان ویراستار ارشد ژورنال کانادایی علوم اجرایی و رییس واحد شرقیAACSB و مشاور دانشگاه در کشورهای امریکا، کانادا، هند و خاورمیانه را در کارنامه تخصصی خود جای داده است. ضمنا پروفسور جلیلوند به‌عنوان متخصص مالی و نظارتی، از طرف شرکت‌های دولتی و خصوصی نیز فعالیت کرده است. در سال2009 به سبب مهارت در آموزش اخلاق تجاری، توسط موسسه اتیسفر نیویورک به‌عنوان یکی از 100فرد برتر در زمینه خلاقیت تجاری انتخاب شده است. وی مدرک دکتری خود را در رشته فاینانس از دانشگاه کارولینای شمالی، مدرک MBA را از دانشگاه اوکلاهاما و لیسانس خود را از موسسه بانکداری ایران اخذ کرده است و در حال حاضر در دانشکده بازرگانی کوئین لان دانشگاه لویولای شیکاگو مشغول به فعالیت است و عضویت هیات مشاوره دانشکده بازرگانی دانشگاه ایالتی شیکاگو را برعهده دارد.

"کار رئیس کل اطاعت از دولت نیست"

^{حضور کوتاه‌مدت دکتر هادی صالحی‌اصفهانی در ایران در اواخر مهر فرصتی بود تا درباره وضعیت و چالش‌های اقتصاد ایران گفت‌وگویی داشته باشیم. صالحی‌اصفهانی باوجود دوری از ایران به‌دقت پیگیر و نگران وضعیت اقتصادی کشور است.}

او یکی از اصلی‌ترین مشکلات اقتصاد ایران را کمبود تخصص و محدودیت در استفاده از افراد متخصص می‌داند و در توضیح این نکته به «تعادل» می‌گوید: «متاسفانه در ایران برای احترام به تخصص در علوم اجتماعی به‌خصوص اقتصاد فرهنگ‌سازی نشده است. به‌نحوی که بسیاری از افراد در این زمینه خود را متخصص می‌دانند ولی درک کافی برای اینکه چه کسی در چه جنبه از اقتصاد متخصص است، وجود ندارد. از سوی دیگر روند‌ها و مکانیسم‌های لازم برای تشخیص میزان تخصص و شناخت توانایی‌های افراد و ایجاد اعتماد به آنها به‌درستی عمل نمی‌کند. اما در کشورهای پیشرفته و موفق راهکارهای مناسبی را برای ارزیابی دانش و توانایی‌های متخصصان از طریق دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و احزاب و امثالهم برقرار کرده‌اند.»

معرفی نظریه پردازان اقتصاد مالی

^{مفسر اقتصاد مالی
یوجین فاما}

^{علی درویشان: یوجین فاما، روز 14 فوریه سال 1939 میلادی در بوستون متولد شد و بسیاری او را تفسیر‌کننده اقتصاد مالی می‌دانند، زیرا تعداد زیادی مقاله علمی برای تفسیر جنبه‌های مختلف این حوزه تالیف کرده است. او که یک اقتصاددان آمریکایی بسیار شناخته‌شده است، مطالعات زیادی در زمینه نظریه پورتفوی و قیمت‌گذاری دارایی به صورت نظری و تجربی، انجام داده است. فاما مدرک لیسانس خود را در رشته زبان فرانسه از دانشگاه تافتز در سال 1960 میلادی دریافت کرد، ولی برای ادامه تحصیل تغییر رشته داد و اقتصاد را برگزید. او مدرک کارشناسی ارشد و دکترای اقتصاد و امور مالی را از مدرسه بازرگانی بوث در دانشگاه شیکاگو دریافت کرد. استاد راهنمای وی در مقطع دکترا، مرتون میلر، نوبلیست اقتصاد و یکی از برجسته‌ترین استادان رشته اقتصاد مالی بود. نتیجه پایان‌نامه دکترای وی این بود که تغییرات قیمت سهام، غیرقابل پیش‌بینی است و از یک روند تصادفی پیروی می‌کند. فاما این نظریه را در ژانویه سال 1965 میلادی دریافت و در ژورنال بازرگانی آمریکا تحت عنوان «رفتار قیمت‌های بازار سهام» منتشر کرد. سپس با ساده‌سازی این مقاله و همه‌فهم کردن اصول مهم آن، مقاله مذکور با عنوان «گام‌های تصادفی در قیمت‌های بازار سهام» در نشریه تحلیل‌های مالی در سال 1965 میلادی چاپ شد که با استقبال زیادی از طرف مخاطبان این نشریه روبه‌رو شد.}

فقر سواد اقتصادی

^{اصول و فنون مالی و اقتصادی دیر یا زود بر تصمیمات تک‌تک افراد جامعه تاثیرگذار است. کسانی در آینده برنده‌اند که در گذشته خود راه و چاه را شناخته و در انتخاب‌های سرمایه‌گذاری خود عقلایی رفتار کنند. رفتار بخردانه تمام مشارکت‌کنندگان بازارها لازمه رشد و ثبات اقتصادی است. لازمه این امر آشنا کردن افراد از کودکی با مفاهیم مالی و اقتصادی است. در این راستا با بهروز خدا‌رحمی دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران به گفت‌وگو پرداختیم. وی که مدیرمسوول نشریه «معیشت» از نشریات مالی اقتصادی خانواده نیز هست، معتقد است اگر از قبل با دانش اقتصادی آشنا نشده باشیم، انتخاب نهایی مشارکت‌کنندگان در آینده انتخاب درستی نخواهد بود.}

^■■■

  ^{اخیراً با امضای توافقنامه‌ای بین سازمان بورس و وزارت آموزش و پرورش، دیپلم بورس راه‌اندازی شد. با توجه به حضور شما در بازار سرمایه چه نیازی به ایجاد این رشته و در این مقطع احساس شد؟}

^{با توجه به شاخص‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری، ضرورت است که همه خانواده‌ها به سمت یادگیری مفاهیم اقتصادی بروند. اگر ما عمر کاری خود را 30 تا 40 سال در نظر بگیریم نیمه اول آن معمولاً درآمدهایمان از مخارج‌مان بیشتر است. یعنی به عبارتی مازاد دریافتی داریم. اما در نیمه دوم با کسری مواجه خواهیم شد. به این دلیل که اتفاقاتی همچون ازدواج صورت می‌گیرد و خانواده شکل می‌گیرد. پس احتمالاً پتانسیل‌های کسب درآمد آرام‌آرام در نیمه دوم کمتر می‌شود، برای جبران آن کسری‌ها هیچ چاره‌ای نداریم جز اینکه به دانش‌های مالی و اقتصادی مسلط باشیم و مازاد نیمه اول عمر کاری‌مان را به‌گونه‌ای سرمایه‌گذاری کنیم که تکافوی کسری نیمه دوم را بکند. پس همه باید حداقل دانش مالی و اقتصادی داشته باشند. کشورهای غربی هم یکی دو دهه است که روی حوزه سواد مالی افراد کار می‌کنند. نظام آموزشی ما، تنها روی پرورش هوش ریاضی و منطقی افراد تاکید دارد و به بقیه ابعاد هوشی افراد برای موفقیت در زندگی که یکی از آنها هوش کسب و کار است، توجه نکرده‌ایم. لذا حداقل دانش مورد نیاز برای تصمیم‌گیری بهتر در حوزه‌های مالی و اقتصادی و زندگی و معیشت را نادیده گرفته‌ایم.}

جمعه 7 آذر : نبض‌ بازارهای‌ ایران‌ و جهان

نمودارهای لحظه ای بازارهای جهانی گوناگون را از سهام و طلا تا نفت و فلزات مختلف را ملاحظه فرمایید.

تحولات لحظه ای نرخ ها در بازار جهانی طلا و ارز

نمودار روزانه قیمت اونس طلا در بازار جهانی به دلار

قدم به قدم به سمت مرگ سازمان اوپک

^{41 سال پیش در روز 16 اکتبر سال 1973 میلادی، بعد از اینکه آمریکا در جنگ یوم کیپور از کشور اسرائیل حمایت کرد کارتل نفتی اوپک که کشورهای در حال توسعه و مالک نفت در آن عضو هستند فروش نفت را به اسرائیل و متحدانش ممنوع کرد. این سیاست که در سال‌های اوج قیمت نفت اجرا شد زمینه را برای کوتاه آمدن کشورهای غربی در جنگ فراهم کرد و در آن زمان از این سیاست و نتایج آن به عنوان اولین پیروزی جهان سوم بر قدرت‌های غربی یاد کردند.}

^{اما با گذشت بیش از چهار دهه از آن زمان، به نظر می‌رسد از آن قدرت زیاد و اثر‌گذاری بالای اوپک در عرصه جهانی خبری نیست. افول قدرت اوپک در جهان به دنبال سرمایه‌گذاری‌های کلانی که در زمینه انرژی‌های نو انجام شده است و تنش‌های سیاسی و ژئوپولتیکی که در خاورمیانه وجود دارد سبب شد بازار نفت دنیا از انحصار اوپک خارج شود. افول اوپک در عرصه صنعت نفت دنیا مقوله‌ای است که در سال‌های اخیر بارها به آن پرداخته شده است و هر یک از تحلیلگران دلیل خاصی برای این افول در نظر می‌گیرند ولی در سه عامل با یکدیگر اتفاق‌ نظر دارند؛ اول: مهم‌ترین دلیل را می‌توان از بین رفتن همبستگی کشورهای عضو اوپک و عدم پایبندی به قوانین و سیاست‌های تدوین‌شده در جلسه دانست. بی‌اعتمادی اعضا به این سازمان باعث شده است تا اوپک کنترل خود را روی بازار نفت از دست بدهد.
دوم: سرمایه‌گذاری‌های کلان آمریکا در تولید انرژی‌های نو و اثربخشی این سرمایه‌گذاری‌ها در کنار افزایش تولید گاز طبیعی شیل در این کشور که می‌تواند آمریکا را به یک صادر‌کننده گاز تبدیل کند.}

منافع رشد اقتصادی برای طبقات فرودست در گفت‌وگو با جواد صالحی اصفهانی

^{شکاف فقر} 
 

^{جواد صالحی‌اصفهانی می‌گوید وضع زندگی طبقات فرودست در یک سال و نیم گذشته بهتر شده است / عکس: سعید عامری}

 

 

 ^{از میان اقتصاددانان ایرانی مقیم خارج از کشور، کمتر کسی به اندازه دکتر جواد صالحی‌اصفهانی تحولات هرروزه اقتصاد ایران را پیگیری می‌کند و بر آنها مسلط است؛ آنقدر که بخشی از پژوهش‌های او در دانشگاه محل تدریس و تحقیقش، همواره به اقتصاد ایران اختصاص دارد. صالحی‌اصفهانی که فارغ‌التحصیل دانشگاه «هاروارد» است، سابقه تدریس در دانشگاه‌های آکسفورد و پنسیلوانیا را هم دارد، اما در سال‌های اخیر در موسسه پلی‌تکنیک ویرجینیا یا همان «ویرجینیا تک» به تدریس اقتصاد مشغول بوده است. در طول مصاحبه درباره دلایل کاهش «تورم روستایی» در یک سال و نیم اخیر، از تسلط او بر جزیی‌ترین آمارهای منتشرشده توسط مرکز آمار و بانک مرکزی ایران شگفت‌زده می‌شوم؛ اتفاقی که در مورد بسیاری از اقتصاددانان و اقتصادخوانده‌های داخلی به‌ندرت مشاهده می‌شود. صالحی‌اصفهانی معتقد است دلیل اصلی کاهش نرخ تورم در مناطق روستایی ایران، نه سیاست‌ها یا برنامه‌های دولت، بلکه کاهش قیمت جهانی مواد غذایی است که اثر خود را بر تورم روستایی، بیش از مناطق شهری نشان داده است. با این حال می‌گوید: وضع زندگی روستانشینان و طبقات فرودست جامعه ایران در یک‌ سال ‌و نیم اخیر بهبود یافته که دلیل آن «افزایش درآمدهای واقعی» آنها بوده است.}

^■■■

گفت‌وگو با فرهاد نیلی درباره امکان‌سنجی استقرار ساز و کار دولت رفاه در ایران

 ^{چندی پیش نشستی در کمیسیون علمی-راهبردی چشم‌انداز مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزار شد که یکی از سخنرانان آن دکتر فرهاد نیلی، رئیس پژوهشکده پولی و بانکی بود. فرهاد نیلی نتایج پژوهشی در زمینه فقر، نابرابری و رفاه در ایران را ارائه کرد. او با اشاره به فعالیت‌هایی که بعد از انقلاب در حوزه رفاه اجتماعی صورت گرفته، سه دهه بحث نافرجام در مورد تقدم عدالت بر رشد و تقدم توزیع بر تولید را علت اقدامات منفعل، کوتاه‌مدت و غیرمنسجمِ معطوف به توزیع دانست و موثرترین خط‌مشی برای نجات خانوارهای فقیر از دام فقر را گسترش فعالیت‌های اقتصادی و افزایش درآمدزایی این فعالیت‌ها عنوان کرد. رئیس پژوهشکده پولی و بانکی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را به لحاظ نظری یکی از قوی‌ترین پشتوانه‌های حقوقی یک دولت رفاه می‌داند، ولی معتقد است سخن از تاسیس دولت رفاه در ایران بسیار زودرس است. این استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه شریف که سمت مشاور رئیس بانک مرکزی را نیز بر عهده دارد معتقد است باید با ایجاد یک گفت‌وگوی شفاف میان دولت و مردم، توهم دولت رفاه را از بین برد.}