یران به دلیل موقعیت جغرافیایی و استراتژیک در منطقه آسیا و خاورمیانه پل بین کشورهای شرق و غرب و مسیر رسیدن به آسیای میانه است؛ ویژگی که باعث شده کشور به کریدور شرق-غرب و شمال- جنوب در منطقه تبدیل شود. ایران با داشتن 6000 هزار کیلومتر مرز خشکی و 2700 کیلومتر مرز آبی و همسایه های بسیار ظرفیت های بالایی برای ترانزیت و حمل و نقل کالا دارد و در این بین در یک سال گذشته مسئولان گمرک ایران با راه اندازی سامانه هوشمند ترانزیت به دنبال استفاده بیشتر از این موقعیت طلایی بوده اند.
براساس آمارهای گمرک سال گذشته بیش از 12 میلیون تن کالا از کشور ایران ترانزیت شده است و در پنج ماه ابتدایی سال حجم ترانزیت کالا از کشور 5 میلیون و 500 هزار تن بوده است و حالا با راه اندازی این سامانه مسئولان گمرکی امیدوارند حجم ترانزیت کالا از کشور افزایش یابد.
سامانه هوشمند ترانزیت در واقع یکی از بخش های سامانه جامع گمرکی است که طبق اعلام مسئولان گمرک در آینده نه چندان دور 95 درصد حمل و نقل ترانزیتی کشور را تحت پوشش خود قرار می دهد. در حال حاضر در80 درصد گمرکات ترانزیتی کشور پوشش کامل فرآینده های سلامت پلمب، اصالت کالا و انتقال دو طرفه اطلاعات گمرکات مقصد و مبدا تحت پوشش این سامانه قرار گرفته است.
به اعتقاد کارشناسان پیاده سازی سامانه هوشمند ترانزیت در گمرکات، سبب تسهیل و تسریع در انجام تشریفات گمرکی، جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه صاحبان کالا و تسهیل تبادل اطلاعات میان گمرکات شده است. این سامانه در واقع یک بزرگ راه اطلاعاتی میان سازمانهای دخیل در امر تجارت محسوب می شود و با استفاده از آن اطلاعات مربوط به کالا به صورت یکپارچه به اشتراک گذاشته می شود و این امر امکان مدیریت هوشمند اطلاعات و ترانزیت کالا را فراهم می کند.
علاوه بر این پیاده سازی سامانه هوشمند ترانزیت در ماه های گذشته بالا رفتن سرعت و دقت عملیات ترانزیت کالا و افزایش نقش نظارتی و کنترلی گمرک را در فرآیند ترانزیت به همراه داشته است. در این سامانه بخشی از عملیات ترانزیت به صورت مکانیزه انجام می شود که از آن جمله می توان به قابلیت ردیابی و تعیین خودکار مسیر محمولههای ترانزیتی به صورت یکپارچه، بهره گیری از پلمپ الکترونیکی به منظور افزایش سطح امنیت محمولههای ترانزیتی و قابلیت کنترل تمامی عملیات ترانزیتی در کوتاه ترین زمان اشاره کرد. در این سامانه از تکنولوژی های نوین مانند GPS و دوربین های پلاک خوان نیز استفاده شده است.