برای افزایش رشد اقتصادی حضور خارجی‌ها لازم است؟

^{بررسی عوامل تعیین‌کننده و رابطه بین سرمایه‌گذاری خارجی و رشد اقتصادی}

 

 

 

 

 

 

همواره در افکار عمومی مردم این تفکر وجود دارد که در صورتی که خارجی‌ها در یک کشور حضور فعالی داشته باشند، چه به صورت گردشگر و چه به صورت فعال اقتصادی، اوضاع اقتصادی خوب است و معضلاتی همچون تورم، رکود، بیکاری و مشکلاتی از این دست از اقتصاد کشور رخت برخواهد بست. حال باید دید این دیدگاه عامیانه تا چه حد از نظر تئوری اقتصادی صحیح است و آیا اصولاً علم اقتصاد این موضوع را رد می‌کند یا می‌پذیرد؟

مدل قطب‌های توسعه

گونار میردال⁽¹⁾ سوئدی، از جمله افرادی است که علت توسعه نیافتگی مالک عقب‌مانده را در «عوامل خارجی» جستجو می‌کند. آنچه او را بر آن داشت تا نظریه مربوط به «قطب‌های توسعه⁽²⁾ و آثار انتشار» را عرضه کند، این بود که تئوری‌های مرسوم در تجارت خارجی، مشکل کشورهای توسعه نیافته را حل نکرد. او صریحاً در این خصوص و در کنفرانس سالیانه بانک ملی مصر در سال 1956 بیان کرد:⁽³⁾ «آن تئوری اقتصاد که به ما به ارث رسیده است می‌گوید، نابرابری‌های آن چنان زیاد نیست و رو به رشد نیز نمی‌باشد. در حالی که تئوری مزبور به هیچ‌وجه توضیحی درباره علت وجودی نابرابری‌های موجود در سطح بین‌المللی و روند رشد آن‌ها به‌دست نمی‌دهد». این مسئله باعث شد تا میردال به انتقاد از تئوری‌های مرسوم تجارت بین‌الملل بپرازد و نظریه‌اش را درباره «قطب‌های توسعه و آثار انتشار» بیان نماید.

میردال در این‌باره در کتاب خود به صراحت می‌گوید:⁽⁴⁾ «حرف من در این کتاب شرح این نکته است که، به‌طور معمول هیچ‌گونه گرایشی به برقراری تعادل به‌طور خودکار، در سیستم اجتماعی وجود ندارد. زیرا یک سیستم اجتماعی به خودی خود هیچ‌گونه تعادلی را بین نیروها برقرار نمی‌کند. بلکه، برعکس، سیستم اجتماعی مایل است تا از وضعیت تعادل دور شود. پس معمولاً یک تغییر را نباید در شمار تغییرات میرا نامید، بلکه آن را باید تغییرات تقویت‌کننده نام گذارد.

رابطه مبادله و اثرات آن بر توسعه

 

 

رائول پربیش رئیس اسبق «کمیسیون اقتصادی امریکای لاتین» (ECLA) به صورت مشترک با هانس نظریه‌ای با عنوان «زوال رابطه مبادله به زیان کشورهای توسعه نیافته» را در دهه 1960 مطرح نمودند. پربیش نظرات خود را در گزارشی در چارچوب سازمان ملل متحد ارائه کرده است.⁽¹⁾ اگرچه، زوال‌پذیری رابطه مبادله به زیان کشورهای درحال توسعه، از همان زمان مطرح شد، اما این بحث همچنان به قوت خود باقی است و در طول زمان نظریه مبادله نابرابر بسط یافته است.⁽²⁾ شواهد تجربی نیز تا حدودی دال بر تأیید نظر پربیش است.

داستان کره جنوبی : از فقر مطلق تا تبدیل شدن به اقتصادی توسعه‌یافته

 

 

 

 

 

 

 

 

کره جنوبی اقتصادی بازار‌محور دارد که از نظر ارزش تولید ناخالص داخلی اسمی در جایگاه 15 دنیا و از نظر سرانه تولید ناخالص داخلی در جایگاه 12 دنیا قرار دارد. این کشور به دلیل رشد اقتصادی و اجرای برنامه‌های توسعه‌ای یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین اقتصادهای گروه 20 در دنیاست. کره جنوبی دارای اقتصادی توسعه‌یافته و بازارهای مالی و اقتصادی توسعه‌یافته است و سرانه درآمد مردم در این کشور بالاتر از دیگر کشورهای قاره آسیاست. در سال گذشته سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی کره جنوبی را به عنوان یکی از پر‌درآمدترین اقتصادهای این منطقه معرفی کرده بود. کره جنوبی یکی از اعضای ببرهای آسیایی است و تنها کشور توسعه‌یافته دنیاست که در گروه کشورهای «11 کشور بعدی یا Next eleven» قرار گرفته است.

13 واقعیت درباره اقتصاد و سیاست چین

1- شهرهای بزرگ چین بسیار آلوده است. واقعیت این است که چینی ها آب و هوا و محیط زیست را فدای توسعه کرده اند و هم اکنون در بسیاری از شهرهای بزرگ این کشور آلودگی هوا در حد کشنده و وحشتناک است. برای مثال در شهر پکن آلودگی هوا به ویژه در ماه های پاییز و زمستان به حدی می رسد که طبق تخمین ها معادل مصرف روزانه21 نخ سیگار برای ریه هر شهروند ساکن در این شهر ضرر دارد.


2- در چین قانون تک فرزندی حاکم است. هر چند در سال گذشته اصلاحاتی در این قانون اعمال شد و استثنائاتی در این قانون به عمل آمد اما شهروندان چینی مجاز به داشتن یک بچه بیشتر نیستند. با توجه به فرهنگ مرد سالار این کشور سالانه 1 میلیون مادر بی رحم چینی با متوجه شدن این نکته که جنین در رحم شان دختر است، چنین خود را سقط می کنند تا نوزاد پسر به دنیا بیاورند.

کتاب شناسی توسعه / معرفی کتاب در باب توسعه

 

 

 

 

 

 

 

توسعه یعنی آزادی؛ آمارتیا سن، ترجمه محمدسعید نوری نائینی؛ نشر نی؛ 1385
آمارتیا سن، برنده جایزه نوبل در رشته اقتصاد در سال ۱۹۹۸، در این کتاب رویکردی نوین به توسعه را به مفهوم گسترش آزادی‌های اساسی ارائه می‌کند. نویسنده بر آن است که از دیدگاهی جامع‌نگر فرایند توسعه را بررسی و نقش عوامل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را در آن کندوکاو کند. او هدف نهایی توسعه را رسیدن به آزادی ترسم می‌کند و آزادی را به‌عنوان سنجه‌ای برای کیفیت زندگی انسان‌ها نشان می‌دهد. کتاب «توسعه یعنی آزادی» طی یک دهه اخیر شاید مهم‌ترین کتاب در این حوزه باشد.

کارآفرینی، دانش و رشد اقتصادی؛ پوتنوس برونرهلم، ترجمه افشین حیدرپور؛ معاونت پژوهشهای اقتصادی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام؛ 1389

مروری بر رویکرد میردال نسبت به توسعه

^{مقدمه مترجم: در این مقاله میردال با بیان فهم خود از توسعه، بر آن است که نشان دهد جریان رایج با روش نئوکلاسیکی تفکیک عوامل اقتصادی و غیراقتصادی قادر به فهم مشکلات توسعه نیست. میردال به طور شفاف از روش کل‌نگر و همچنین روش نهادی برای تحلیل واقعیات کشورهای توسعه‌نیافته دفاع می‌کند و در عین حال معتقد است سیاست‌های منتهی به برابری بیشتر در این کشورها به بهره‌وری کمک می‌کند.}

^■■■

^{منظور من از توسعه، حرکت رو به جلوی کل سیستم اجتماعی است و من فکر می‌کنم این گزاره تنها تعریف ملموس و منطقی از توسعه است. سیستم اجتماعی نه‌تنها شامل عوامل اقتصادی می‌شود بلکه عوامل غیراقتصادی را نیز شامل می‌شود.}

تجربه برزیل در استراتژی توسعه جایگزینی واردات

 

 

^{دو چهره از توسعه برزیل وجود دارد، یکی همزیستی صنعت رقابتی در سطح جهان با بخش‌های راکد و مورد حمایت و دیگری همزیستی کشاورزی مدرن با بخش کشاورزی سنتی با بهره‌وری پایین. بسیاری از مردم برزیل با وضعیت و روند نابرابر توسعه مواجه بوده و معتقدند برزیل به عنوان کشوری مطرح می‌شود که رشد بدون توسعه را تجربه کرده است. به‌رغم نابرابری بسیار زیاد، برزیل از نظر اقتصادی و اجتماعی پیشرفت کرده است و نباید آن را در ردیف کشورهایی مانند پاکستان یا عربستان سعودی دانست که در سطح رشد و سرمایه‌گذاری یکسان، توسعه اجتماعی کمتری داشته‌اند.}

گفت‌وگوی رامین ناصحی با پروفسور پل کالیر استاد دانشگاه آکسفورد

^{سه پایه موفقیت در توسعه} 
 

^{رامین ناصحی}

 

 

 ^{به طور کلی، کشورهای نفت‌خیز، با دو مشکل روبه‌رو هستند. مشکل اول که عمدتاً نوعی چالش طرف تقاضاست، نوسانات شدید قیمت نفت است. این نوسانات اغلب باعث به وجود آمدن چرخه‌های شدید رکود و رونق در اقتصادهای نفتی طی 30 سال گذشته شده است. پروفسور پل کالیر که کارشناسی پیشتاز در این حوزه اقتصادهای نفتی محسوب می‌شود، بیان می‌کند که کشورهای نفت‌خیز با اتخاذ سیاست‌های پولی، مالی و ارزی مناسب، به سادگی می‌توانند از بروز این مشکل جلوگیری کنند. برای مثال با ایجاد یک صندوق ذخیره ارزی می‌توان به چنین چیزی دست یافت. مشکل دیگر پیش روی کشورهای نفت‌خیز نیز اتمام منابع طبیعی است که البته چالشی بلندمدت به حساب می‌آید.}

افغانستان و مسیر گام به گام توسعه

 

^{واقعیت که بر همه مُبرهن بوده و هیچ کسی نمی تواند از آن چشم پوشی نماید، توسعه نیافتگی افغانستان است. برخی کشورها به صورت نامتوازن به توسعه دست یازیده اند، بدین معنا که به توسعه اقتصادی دست یافته اما به توسعه سیاسی و فرهنگی دست نیافته اند یا برعکس. افغانستان به صورت کلی توسعه نیافته باقی مانده است. به لحاظ اقتصادی، سیاسی و فرهنگی توسعه نیافته است و در حالی که دیگر کشورها به خصوص کشورهای اروپایی و غربی به پیشرفت های خوبی دست یافته است، چالش های عدیدة در برابرش خود نمایی می نماید.}

نسبت میان مشارکت و توسعه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

به واقع توسعه از چه سخن می‌گوید؟ سال‌ها این واژه بر مفاهیمی چون رشد، درآمد سرانه و ... دلالت داشت. مفاهیمی که توسعه را معنایی صرفاً اقتصادی- در اصطلاح متعارف آن – بخشیده بودند. اما تجربیات دهه‌های 50 و 60 میلادی این واقعیت را روشن ساخت که توسعه، مفهومی فراتر از دست‌یابی به درآمد سرانه‌ی بالاتر را در دلِ خود دارد، چیزی که از کیفیت زندگی و وضعیت نابرابری‌ها سوال می‌کند.

یونان، الگویی موفق برای احیای گردشگری

نابسامانی اقتصاد بین الملل در چند سال گذشته، باعث شده گردشگری بیش از هر چیز دیگری آسیب ببیند. با آغاز بحران اقتصادی در سال ۲۰۰۸، برخی مشاغل رونق گرفته اند و بعضی نیز رشد منفی داشته اند یا حتی ورشکسته شده اند.

پیش شرط های توسعه اقتصادی ایران

موضوع توسعه در واقع بعد از جنگ جهانی دوم مطرح شد، در آن زمان «شوم پیکر» مدل توسعه جهان را به سه قطب جهان اول، جهان دوم و جهان سوم تقسیم کرد. وی مسیر توسعه اقتصادی جهان اولی را که شامل اروپا، امریکا، استرالیا و ژاپن بودند از طریق اقتصاد آزاد یا اقتصاد کاپیتالیسم می دانست. جهان دومی ها را جهان کمونیستی همچون کشورهای شوروی سابق، کره شمالی، چین و کوبا معرفی می کرد و برنامه ریزی متمرکز و توسعه صنایع بنیادی آنها را با سرمایه گذاری دولتی و به صورت اقتصاد سوسیالیستی تعریف می کرد.

مجادله سعید لیلاز و عسگراولادی در مورد توسعه / محسن رنانی: جرائم سیاه فضای اقتصاد را تیره کرده اند

«از جرم سفید تا فساد سیاه» عنوان نشستی بود که کمیسیون اصل 44 اتاق ایران آن را برگزار کرد و درآن از حضور اساتید اقتصادی مانند محسن رنانی و تحلیلگرانی مانند سعید لیلاز استفاده کرد. در این نشست اسدالله عسگراولادی نیز حضور داشت. پیش از سخنرانی لیلاز و رنانی نیز تعدادی از اعضای هیات نمایندگان اتاق ایران به بیان دیدگاه های خود در مورد موضوع فساد در اقتصاد ایران پرداختند.

همچین در این نشست بحتی نیز میان اسدالله عسگراولادی و سعید لیلاز رخ داد. عسگراولادی به برخی دیدگاه های سعید لیلاز در تحلیل روند توسعه در سال های پیش از انقلاب انتقاد داشت و سعید لیلاز نیز به دفاع از دیدگاه های خود در این مورد پرداخت.

در بخشی از جلسه عسگراولادی که به آمارهای ارائه شده از سوی سعید لیلاز متعرض بود. اما در پاسخ به او لیلاز تاکید کرد:« اگر جسارت کردم معذرت می خواهم اما درباره تحلیلی که ارائه کردم، روی حرفم هستم.»

عسگراولادی پاسخ داد:« من دو هزار درصد مخالف این صحبت ها هستم.»

لیلاز گفت:« من سه هزار درصد موافقم.»

بازارهای مالی ایران به چه سمتی می روند

^{طی سال های گذشته و پس از رکود صنعتی، بازارهای مالی کشور نیز به سمتی پیش رفتند که امکان سرمایه گذاری را از فعالان اقتصادی گرفتند. بورس نیز با وجود رشد دامنه دار شاخص کل در سال 1392 با افت قابل توجهی در سال 1393 مواجه شد. گزارش های رسمی تایید می کند، شاخص کل در این سال بیش از 5 هزار واحد نزول را تجربه کرده است.}

^{همچنین معاملات بازار سرمایه از ابتدای امسال نشان می دهد تعداد 69 میلیارد و 933 میلیون سهم و حق تقدم به ارزش 315 هزار و 611 میلیارد ریال در مدت 5 ماه و نیم معامله شده که این میزان سهام توسط یک میلیون و 788 هزار و 368 سرمایه گذار، در پنج میلیون و 825 هزار و 741 نوبت معاملاتی دادوستد شده است.}

استراتژی توسعه صنعتی ایران

 

^{استراتژی یا راهبرد، برنامه‌ریزی بلندمدت و دارای یک طرح واحد و همه‌جانبه است. طرحی تلفیقی که نقاط قوت و ضعف سازمان را با فرصت‌ها و تهدیدهای محیطی مربوط کرده و دستیابی به اهداف اصلی سازمان را میسر می‌کند.}

برخی از فرآیندهای صنعتی نظیر فرآیندهای شیمیایی، فولاد، سیمان و نیروگاه‌ها دارای مقیاس‌های اقتصادی هستند. افزایش درتولید اینگونه فعالیت‌ها منجر به کاهش هزینه، کاهش قیمت و افزایش بیشتر تقاضا خواهد شد. در بخش صنعت به علت آثار تکمیلی و پیامدهای خارجی، تاثیر کل بزرگ‌تر از مجموع تاثیر تک تک قسمت‌هاست. وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران پس از بارها نگارش و بازنگری اکنون در حال تدوین و تکمیل استراتژی توسعه صنعتی برای کشور است. نبود این استراتژی تاکنون خسارت‌های اقتصادی گسترده‌یی را به بار آورده و تدوین و اجرای آن می‌تواند چشم‌انداز توسعه صنعتی ایران را برای بلندمدت روشن کند. اکنون باید پرسید مبنای تدوین استراتژی توسعه صنعتی کشور چه باشد؟ حسین حقگو و حسین راغفر کارشناسان بلندپایه اقتصادی و محمود اسلامیان عضو هیات‌رییسه اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با تعادل معیارهای لازم برای تدوین این استراتژی را ارایه کردند.

تجربه موفق مالزی در اتخاذ سیاست‌های توسعه

دلایل موفقیت مالزی در روند توسعه را در مواردی همچون اصلاح ساختار مدیریت توسعه اقتصادی و نظارت دولت، راهبرد توسعه صادرات، خصوصی‌سازی، سرمایه‌گذاری خارجی و بسیج منابع داخلی، الگو قرار دادن ژاپن و کره‌جنوبی و تعامل فعال با سایر کشورهای جهان می‌توان جستجو کرد. از سوی دیگر، با توجه به توسعه اقتصادی حاصل شده و نیز رشد طبقه متوسط در این کشور، فرایند توسعه سیاسی و دموکراسی به عنوان عامل تداوم بخش توسعه اقتصادی، در حال تعمیق و گسترش می‌باشد. مالزی تا پیش از سال 1970، کشوری فقیر محسوب می‌شد و بیش از 49 درصد مردم در‌ فقر مطلق به سر می‌بردند. این کشور در آن زمان، به طور عمده مواد خام و کشاورزی شامل قلع، نفت، کائوچو، و روغن نخل تولید می‌کرد. درآمد سرانه‌ مالزی در زمان استقلال حدود 250 دلار و سهم تولیدات صنعتی در صادرات‌اش، ناچیز و در حد 13 درصد بود.

دولت الکترونیک و نقش آن در توسعه

 ^{توجه به آمار و رشد گرایش اقتصاد جهان به تجارت الکترونیک وجود مولفه های مکمل آن مثل بانکداری الکترونیک و دولت الکترونیک یک ضرورت انکارناپذیر است.}

^{مقدمتا به سه نکته اشاره می شود.}

^{۱) یکی از مباحثی کلانی که در حال حاضر اقتصاد ایران با آن روبه رو است واگذاری فعالیت های اقتصادی و کاهش تصدی گری دولت در تولید و اداره بنگاه های اقتصادی ( اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی) است. در این راستا نقش تجارت و دولت الکترونیک غیر قابل انکار است.}

توسعه ابزارهای مالی و رشد اقتصادی

^{آیا بدون اصلاح ساختار مالی توسعه ابزارهای مالی امکان‌پذیر است؟}

^{ساده‌ترین تعریف برای ابزارهای مالی سبدی از انواع اشکال سرمایه است که اولاً قابل مبادله بوده و ثانیاً هریک از آنها دارای ویژگی‌ها و ساختار منحصربه‌فرد هستند. امروزه تنوع ابزارهای مالی به اندازه‌ای زیاد است که سبب بهینگی جریان سرمایه بین سرمایه‌گذاران در اقصی نقاط دنیا شده است. با این ‌وجود توسعه ابزارهای مالی به دلیل اهمیت فزاینده آنها در رشد و توسعه اقتصادی یکی از موضوعاتی است که مباحثات و منازعات فراوانی را بین اقتصاددانان له و علیه آن به‌وجود آورده است. در این یادداشت ضمن بررسی امکان توسعه این ابزارها در ساختارهای مالی مختلف، تاثیر توسعه ابزارهای مالی بر اقتصاد کلان به طور عام و رشد اقتصادی به طور خاص مورد مداقه قرار خواهد گرفت.}

مقاله اقتصادی: اقتصاد اطلاعات در کشورهای درحال توسعه و ایران

چکیده

نظام اقتصادی نوینی که شکل گرفته است با استفاده از فناوری های نوین و شبکه های ارتباطی به تبادل اطلاعات می پردازد و علمی که به مطالعه اطلاعات و سرمایه گذاری در زمینه های جدید مثل تولید اطلاعات، گردآوری، و اشاعه جهت توسعه اقتصادی می پردازد اقتصاد اطلاعات است. در این میان کشورهای توسعه یافته با ایجاد پایگاههای عظیم و در اختیار داشتن فن­آوری های نوین اطلاعات و ارتباطات عملاً نبض اقتصادی کشورهای در حال توسعه را در اختیار گرفته­اند. اقتصاد اطلاعات در کشورهای درحال توسعه نقش کم رنگی در توسعه اقتصادی، فرهنگی و... دارد. در این مقاله نگاه اجمالی وضعیت اقتصادی کشورهای درحال توسعه و جایگاه آنها در اقتصاد اطلاعات و نقش خدمات اطلاعاتی در توسعه این کشورها و در انتها به بررسی اجمالی اقتصاد اطلاعات در ایران و جایگاه ایران در تولید اطلاعات علمی و ارائه پیشنهاداتی جهت بهبود وضع کنونی می­پردازد.