اتاقی با قفسههای بیشمار فلزی، پر از پرونده، کتاب و پایاننامههایی که غبار بیتوجهی بر آنها نشسته است، برگههای کاغذ که به زردی گراییدهاند؛ میزهای فرسوده و دفتر ثبتی که شاید کمتر صفحهای از آن خالی از اثر چای یا انواع لکهها باشد، دفاتر قدیمی و جدید که تعدادشان بسیار زیاد است و آهی که از نهادت برمیآید. تصویری آشنا از دفتر پژوهشی یکی از سازمانهای دولتی که اتفاقاً روسای سازمان خیلی به آن افتخار میکنند! همه دفاتر، معاونتها و پژوهشکدههای ایران کم و بیش چنین تصویری را در ذهن تداعی میکنند. نهادهای اقتصادی ایران نیز از چنین تصویری مبرا نیستند، چه بسا دفاتر گاهی مدرنتر و شیکتر باشند، اما واژه پژوهش در ایران دیربازی است که فهمیده نشده و تلاشهای گاه و بیگاه عدهای که چنین واقعیتی را درک کردهاند راه به جایی نبرده است، چرا که پژوهش و تحقیق در تفکر سیستماتیک مدیریتی در ایران منزلتش در حد پرستیژی است که برای سازمان ایجاد میکند؛ البته هستند موسساتی که سعی در اصلاح این تفکر دارند، اما تا نزدیک شدن به استانداردهای جهانی در زمینه تحقیق و پژوهش واقعی، با رعایت اصول اخلاقی حاکم بر روح پژوهش، راهی بس طولانی در پیش داریم. به بیان دیگر، نبض تفکر جاری مدیریتی جا نیفتاده است که پژوهش بجا و به موقع و توجه به دستاوردهای آن میتواند سازمان را از گرفتار شدن در دام تسلسل عدم کارایی و نزول بهرهوری واقعی در امان دارد. نتیجه چنین تفکری این بوده است که هر سازمان و نهادی فراخور جایگاه خود اولویتهایی را برای پژوهش تعریف کند، به گروهی گاه متخصص و گاه نامتخصص واگذار کند، پولی بپردازد و پس از مدتی که در خیلی از موارد چندان کوتاه هم نیست، نتایج تحقیق را در گزارشی منتشر کند و سپس آن را به دست بایگانی بسپارد.
از اینرو بسیاری از سازمانها خواهان کاهش هزینهی اثربخش هستند. این مقاله بر چالشهای مرتبط با هزینه و راهکارهای بالقوهی آنها در سه حوزهی زیر تمرکز دارد:
• کاهش هزینه بین وظایف سازمانی
• کاهش هزینه داخل سازمان تجاری
• کاهش هزینهی عملیاتی