زمانی که کمیته سوئدی نوبل در سال 2002 میلادی جایزه یادبود علوم اقتصادی را به ورنون اسمیت - اقتصاددان دانشگاه جرج میسون - داد، به سادگی میشد تایید کرد آنچه که اقتصاددانان برای مدت طولانی شناختهاند علم اقتصاد تجربی است که به عنوان یک منظومه قابل توجه و قدرتمند درون علم اقتصاد وارد شده است. کمیته نوبل اعلام کرد این جایزه به خاطر «ایجاد آزمونهای تجربی آزمایشگاهی به عنوان ابزاری در تحلیل تجربی اقتصادی، به ویژه در زمینه مطالعه مکانیسمهای جایگزین بازار» به اسمیت اختصاص داده شد. اما آزمونهای تجربی بازار دقیقاً به چه چیزهایی اطلاق میشود و محققان از آنها چه چیزی میتوانند بیاموزند؟ چه اهمیتی در خارج از محافل علمی برای «مطالعه مکانیسمهای جایگزین بازار» وجود دارد؟
آزمونهای تجربی اقتصادی شبیهسازی یا تمرینهایی برای نقش بازی کردن نیستند. این آزمونهای تجربی مردم واقعیای را که انتخابهای جدی انجام میدهند، درگیر خود میکند. از طریق تلاشهایی که با استفاده از این آزمونها انجام میشود، شرکتکنندگان منتظر میشوند تا مقادیر قابل توجهی پول را به دست بیاورند یا از دست بدهند.
سادهترین نوع مبادله اقتصادی - و سادهترین آزمون تجربی برای انجام دادن - این است که معامله میان دو شخص را در نظر بگیریم. این آزمون تجربی برای ما تبیین میکند که چگونه یک خریدار و یک فروشنده کالایی خاص، توانایی دستیابی یا عدم دستیابی به توافقی دوجانبه در مورد وضع قوانینی جهت مبادله آن کالا را کسب میکنند. در این محیط تجربی، محقق اقدام به دستکاری قیمت کالای مورد نظر برای خریدار و فروشنده میکند. به عنوان مثال، شخصی که نقش فروشنده را بازی میکند، ممکن است کارتی را داشته باشد که بیانگر این است که هزینه تمام شده برای تولید محصولش 10 دلار است. اگر او بتواند کالای خود را به خریدار به رقمی بیش از هزینه تمامشدهاش بفروشد، آنگاه مابهالتفاوت میان قیمتی که کالای خود را فروخته و 10 دلاری که به عنوان هزینه تمامشدهاش اعلام کرده بود، به او تعلق خواهد گرفت. علاوه بر این، شخصی که نقش خریدار را بازی میکند، ممکن است کارتی در دستش باشد که بیانگر این باشد که ارزش بازفروش کالایی که میخواهد بخرد، 22 دلار است. این به معنای آن است که اگر او بتواند کالای مورد نظر را به قیمتی کمتر از 22 دلار خریداری کند، او میتواند کالای مورد نظر را به آزمونگر تجربی مجدداً با قیمت 22 دلار بفروشد و مابهالتفاوت میان 22 دلار و هزینه خرید خود را به دست آورد.