کوبا، پس از انقلاب 1959، تحولات بسیاری را به خود دیده است. سیاست‌های اقتصادی، اجتماعی و بین‌المللی فیدل کاسترو چهره دیگری به این کشور داد. البته، کوبا تا پیش از انقلاب، نه آن‌طور که حامیان رژیم باتیستا و تبعیدی‌های پس از انقلاب با طرح تصاویر نوستالژیک خود ادعا می‌کنند، بهشتی برین بود و نه آن‌طور که انقلابیون می‌گویند کشوری فلک‌زده. آنچه مشخص است و تردیدی نسبت به آن وجود ندارد، این است که از فردای انقلاب، دولت مرکزی آغاز به اعمال کنترل گسترده بر رسانه‌ها و نهادهای اقتصادی کرد.
چگونگی تبدیل اقتصاد به علم اقتصاد از سر جیمز استوارت تا آدام اسمیت
آدام اسمیت معمولاً به عنوان بنیانگذار اقتصاد سیاسی شناخته می‌شود و این به آن معنی است که آدام اسمیت نخستین کسی بود که حقایق اقتصادی را به صورت جدا از دیگر موضوعات بررسی کرد. اسمیت حقایق اقتصادی را به صورت یک کل نگریست و با آنها به صورت علمی برخورد کرد. اما 9 سال پیش از آنکه کتاب ثروت ملل آدام اسمیت منتشر شود کتابی دیگر منتشر شد که برای نخستین بار این برخورد آدام اسمیت با اقتصاد را پیش‌بینی کرد.
درگی: توماس ادیسون یک فیل را با برق کشت تا خطر فناوری رقیب را نشان دهد. نایک به دنبال یک مزیت در مقابل ریبوک قراردادی را با مایکل جردن امضاء کرد و شرکت راه آهن مرکزی پسفیک، در ۲۴ ساعت ۱۰ مایل خط آهن را ساخت تا بتواند پولش را که در غیر این صورت به او نمی دادند بگیرد.
رقابت رقبا داستان های بزرگ را می سازد و بزرگترین رقابا بزرگترین داستان ها را می سازند.
جنگ های به یادماندنی کسب وکارها جهان را تغییر داده اند. ما نمی توانیم زندگی بدون تلفن همراه و یا اینترنت را تصور کنیم، اما اگر شرکت کوچک MCI شرکت بسیار بزرگ AT&T را به چالش نکشیده بود، انقلاب ارتباطی به این صورت اتفاق نمی افتاد. استیو جابز و بیل گیتس ۳۵ سال برای اثبات دیدگاههای کاملا متفاوت خود درمورد کامپیوتر جنگیدند. اگر ایرباس و بوئینگ هرروز ۴۰ سال گذشته را در حال رقابت باهم نبودند، اقتصاد جهانی که بدون سفرهای هوایی ممکن نبود، نمی توانست سرعت و امکانات کنونی را داشته باشد.
اگر نگاهی به تاریخچه علم اقتصاد امروزی بیندازیم، نام‌های زیادی با تالیفات فراوان به چشم می‌خورند. اما در این میان کارهای برخی، مهم‌تر و تاثیرگذارتر بوده است. تقریباً همه اقتصاددانان بر این عقیده‌اند که منشاء پیدایش علم اقتصاد امروزی را می‌توان کتاب ثروت ملل آدام اسمیت دانست و به همین اعتبار به نویسنده‌اش لقب پدر علم اقتصاد را داده‌اند. اما شاید کمتر کسی فکر می‌کرد 160 سال بعد از تولد آدام اسمیت فردی پای به دنیا بگذارد که به نظر می‌رسد تنها وجه تشابهش با او، یکسان بودن روز تولدش است. پنجم ژوئن را شاید بتوان یکی از مهم‌ترین روزهای 300 سال اخیر علم اقتصاد دانست. چرا که دو فرد تاثیرگذار در این روز متولد شده‌اند. یکی آدام اسمیت که در شهرت و تاثیرگذاری او همگان سخن گفته‌اند و دیگری جان مینارد کینز، کسی که پایه‌گذار علم اقتصاد کلان امروزی است. او با نظریه‌هایش بنیان‌های فکری مکتبی را شکل داد که در طول یک قرن اخیر همچنان باقی‌مانده است. شاید بیراه نباشد اگر کینز را مهم‌ترین اقتصاددان نیمه اول قرن بیستم بنامیم. در ادامه این نوشتار به بهانه فرا رسیدن پنجم ژوئن، سالروز تولد این دو اقتصاددان قصد داریم به زندگی و دستاوردهای دو تن از پایه‌های علم اقتصاد مدرن بپردازیم.
بانک نهادی اقتصادی است که وظیفه‌هایی چون تجهیز و توزیع اعتبارات، عملیات اعتباری، عملیات مالی، خرید و فروش ارز، نقل و انتقال وجوه، وصول مطالبات اسنادی و سود سهام مشتریان، پرداخت بدهی مشتریان، قبول امانات، نگهداری سهام و اوراق بهادار و اشیای قیمتی مشتریان، انجام وظیفهٔ قیمومیت و وصایت برای مشتریان، انجام وکالت خریدیا فروش را بر عهده دارند.
وظایف بانک مرکزی عبارتست از انتشار اسکناس و تنظیم حجم پول در گردش، نگهداری فلزات گرانبها و ارزهای متعلق به دولت، نگهداری ذخایر قانونی و موجودی نقدی بانک‌های تجاری، ایجاد امکانات اعتباری برای بانک‌های تجاری، انجام دادن عملیات تصفیه حساب بین بانکها، صندوقداری و نمایندگی مالی برای عملیات بانکی دولت، اجرای سیاست پولی و کنترل حجم اعتبارات. این بانک مسؤولیت کنترل شبکه بانکی و اداره سیاست پولی ثبات را بر عهده دارد. این بانک، بانکها را در جهت ارائهٔ خدمت و هماهنگی با اقتصاد به فعّالیت وامیدارد.
ویلیام ناکسی دارسی یک میلیونراسترالیایی ، نخستین فردی بود که با روشهای جدید روز ودستگاههای حفاری مکانیکی در ایران به اکتشاف نفت وحفر چاه پرداخت.او ابتدا گروهی فنی را به سرپرستی زمین شناسی به نام برلز استخدام و به ایران اعزام کرد. این گروه ، پس از بررسیهای زمین شناسی ، گزارش رضایت بخشی داد.احتمال وجود نفت در حوالی قصرشیرین و شوشتر را زیاد و دردیگرنقاط امیدوار کننده دانست. پس از دریافت این گزارش ،دارسی نماینده ای به نام ماریوت را در سال 1901 به دربار ایران فرستاد ماریوت امتیاز اکتشاف و استخراج نفت در تمام ایران ، بجز پنج ایالات شمالی را از مظفرالدین شاه گرفت.چند ماه پس از امضای قرار داد، حفاری اولین چاه درمحلی به نام چیاسرخ یا چاه سرخ ، در شمال غرب قصرشیرین آغاز شد. کار حفاری به علت نبود راه و ناامنی به کندی پیش می رفت تا آنکه درتابستان 1903 در عمق 507 متری به گاز و کمی نفت رسید. چاه دوم هم در همین ناحیه در عمقی مشابه به نفت رسید. بهره دهی این چاه درحدود 175 بشکه در روز بود. دارسی با ارزیابی نتایج دریافت اگردر ناحیه چیاسرخ نفتی بیش از این مقدار هم بیابد به علت دوری ازدریا ونبود امکان حمل به بازار مصرف ، سودی عاید او نخواهد شد. ناحیه را ترک کرد و به خوزستان روی آورد.
مروری بر میراث اقتصادی بر جای مانده از متفکر قرن چهاردهم میلادی
ولی‌الدین ابو زیاد عبد‌الرحمان ابن محمد ابن خلدون، ملقب به ابن‌خلدون، در سواحل شمال دریای مدیترانه یا همان تونس امروزی متولد شد. او در طول زندگی‌اش نظریه پیچیده قیمت و ارزش، یک نظریه تولید و تحلیلی مدرن از نقش دولت ارائه کرد.
صنعت ملی کردن نفت ایران با نام رادمردان راستین تاریخ معاصر دکتر محمد مصدق و آیت الله کاشانی گره خورده است ، و این داستان از آن زمان آغاز شد که شاهان بی کفایت قاجار برای تامین هزینه های بی حساب خود امتیاز استخراج منابع و معادن ایران را به بیگانگان واگذاشتند.
ﻝ ﻛﺎﻏﺬﻯ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ
ﺩﺭ ﭼﻴﻦ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ، ﻣﺮﺩﻡ ﻋﻼﻭﻩﺑﺮ ﺻﺪﻑ، ﭘﺎﺭﭼﻪ ﻭ ﻣﺴﻜﻮﻛﺎﺕ ﻓﻠﺰﻯ، ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﻛﺎﻏﺬﻯ ﻧﻴﺰ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ. ﭼﻴﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺸﻮﺭﻯ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﻛﺎﻏﺬﻯ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩ. ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻫﺮ ﺩﻭﺩﻣﺎﻧﻰ ﭘﻮﻝ ﻭﻳﮋﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺖ.
ﻣﺜﻼ ﺩﻭﺩﻣﺎﻥ ﻫﺎﻥ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﺑﺎﻯ ﻟﻮ ﭘﻰ ﺑﻰ (Bi Lu Pi Bi) ﻛﻪ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﭘﻮﻝ ﻛﺎﻏﺬﻯ ﭼﻴﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﻭﺩﻣﺎﻥ ﺗﺎﻧﮓ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﻓﻰ ﭼﻴﺎﻥ (Fei Qian) ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﭘﻮﻝ ﺩﻭﺩﻣﺎﻥ ﺳﻮﻧﮓ ﺟﻴﺎﺋﻮﺯﻯ (jiao zi) ﻭ ﻫﻮﻯ ﺯﻯ (Hui zi) ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺷﺖ. ﺩﻭﺩﻣﺎﻥ ﺟﻴﻨﮓ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ژﻥ ﻳﻮﺑﺎﺋﻮ ﭼﻮﺍﻥ(you Bao Quan Zhen) ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ. ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﭘﻮﻝ ﻛﺎﻏﺬﻯ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻫﻴﭻﻳﻚ ﺍﺳﻜﻨﺎﺱ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺷﻤﺮﺩﻩ ﻧﻤﻰﺷﺪﻧﺪ. ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻋﻤﻠﻰ ﻭ ﻳﻜﭙﺎﺭﭼﻪ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﻛﺎﻏﺬﻯ ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﭼﻴﻦ، ﺍﺯ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﻭﺩﻣﺎﻥ ﻳﻮﺁﻥ [ﻣﻐﻮﻻﻥ ]ﺁﻏﺎﺯ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﭘﻮﻝ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭘﻮﻝ ﻛﺎﻏﺬﻯ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖ.
مروری بر چگونگی پیدایش رشته تاریخ اقتصادی
تاریخ اقتصادی در بر گیرنده مطالعات اقتصادی یا پدیده‌های اقتصادی در گذشته است. این شاخه، تجزیه و تحلیلی است در تاریخ اقتصاد که با استفاده از ترکیبی از روشهای تاریخی، روشهای آماری، و با استفاده از نظریه اقتصادی مرتبط به هر نهاد یا موقعیت تاریخی صورت می‌پذیرد. این حوزه شامل موضوعاتی از قبیل سابقه کسب و کار، سابقه مالی و مناسبات مرتبط با هر ناحیه تاریخ اجتماعی مانند تاریخ دموگرافیک (جمعیت‌شناختی) و تاریخ کارگری است. کمیت‌های مرتبط با تاریخ اقتصادی نیز به عنوان تاریخ اقتصادی جدید1 در نظر گرفته می‌شوند.
توسعه تاریخ اقتصادی به عنوان یک رشته جداگانه
گری استنلی بکر، برنده جایزه نوبل، دارای مدرک دکترای اقتصاد در سال 1955 میلادی از دانشگاه شیکاگو است. او در پاتس‌ویل پنسیلوانیا متولد شد. بکر در سال 1951 میلادی مدرک کارشناسی‌اش را از دانشگاه پرینستون دریافت کرد و در سال 1955 میلادی نیز مدرک دکترایش را با ارائه تز «اقتصاد تبعیض نژادی» دریافت کرد. از لحاظ سیاسی بکر یک محافظه‌کار به شمار می‌آمد که از سال 1985 تا 2004 میلادی، هر هفته ستونی را در هفته‌نامه بیزینس‌ویک منتشر می‌کرد. او تغییراتی تاریخی را در زمینه مطالعه علم اقتصاد و علوم اجتماعی ایجاد کرد و با ترکیب این دو رشته، درصدد فهم تصمیم‌گیری‌ها در زندگی روزمره برآمد و در عین حال سوالاتی ارزشمند را برای اندیشمندان رشته‌های متنوع جهت پاسخگویی به آنها بر جای گذاشت.
دولت و توسعه سرمایه دارى (1963 ـ 1979 / 1341 ـ 1357)
انقلاب سفید آغاز عصر جدیدى در تاریخ ایران بود. صورتبندى اقتصاد ما قبل سرمایه دارى ایران به طور شدیدى در هم شکست و سیاست صنعتى شدن سریع به اجرا گذاشته شد. ساختار طبقاتى قدیم ایران متلاشى گشت و اربابان از صحنه هاى سیاسى اقتصادى ناپدید شدند. از طریق بانک دولتى, تعاونى هاى محلى و کشاورزى مکانیزه, سرمایه دارى به روستاها نفوذ کرد. اتحاد طبقاتى قدیمى مرکب از دربار, ملاکان و بورژوازى وابسته, در هم شکسته شد و بلوک قدرت جدیدى متشکل از دربار, بورژوازى وابسته و بورژوازى روستایى جایگزین آن گشت. همچنین دولت, ملاکان پیشین را از طریق فروش کارخانجات دولتى به آنان, به بلوک قدرت جدید اضافه نمود.
مترجم: دکتر حسین مفتخرى(1)
نقش بازاریان, دولت, سرمایه و قدرت هاى خارجى را در تلاش براى صنعتى شدن و تإثیرشان روى اقتصاد سیاسى ایران, بررسى خواهد کرد.
مترجم: دکتر حسین مفتخرى(1)
موضوع این مقاله, بررسى موانع توسعه سرمایه دارى و شکل گیرى یک بورژوازى قدرتمند در ایران است. مقاله حاضر, مدلل مى سازد که تا قرن نوزدهم, ماهیت دولت و طبقات اجتماعى و مناسبات مالکیت, شرایط را براى رشد سرمایه دارى آماده نساخته بود. از آن جمله دخالت دایمى دولت در فعالیت هاى بازرگانى, فقدان اشرافیت موروثى و یک بورژوازى ضعیف....
تاریخ اقتصاد سیاسى ایران قسمت اول
فرآیند گذار اقتصاد جنگ‌زده ایتالیا به سوی توسعه‌یافتگی
جان مینارد کینز (۱۹۴۶ -۱۸۸۳) آخرین فرد سلسله ای از اقتصاد دانان بزرگ انگلیسی است که تاثیری ژرف بر علم اقتصاد گذاشته است. همه می پذیرند که سر سلسله این اقتصاد دانان، آدام اسمیت (۱۷۹۰ ۱۷۲۳) است و کتاب ثروت ملل (۱۷۷۶) او را معمولا سر آغاز علم اقتصاد مدرن می پندارند.
مقدمه:
سینمای ایران از روزهای آغازین خود که تقریبا همزمان با نقطه ی آغاز سینما درجهان است، تا به امروز، فراز و نشیب های زیادی را به چشم دیده است. اگرچه، تکنولوژی سینما درهمان سال هایی که لومیرها در فرانسه آن را به دنیا هدیه کرده بودند، توسط شاه قاجار وارد ایران شد، ولی نه فرهنگ آن و نه سازوکار اقتصادی آن، نتوانست و امکان نیافت، که به درون کشور راه یابد. سینما، هنری جامع و کاربردی است و بنابراین نیازمند توجهی همه جانبه و کارشناسانه و از همه مهم تر، نیازی جدی دارد به ساختار اقتصادی پویا، هدفمند و برنامه دار. متاسفانه داده های موجود، حاکی از نابسامانی تاریخ اقتصادی سینمای ایران است و تاکنون، برنامها ی مشخص و هدفمند در ارتقاء سطح کیفی و کمی آن، از سوی مدیریت کلان فرهنگی کشور، اتخاذ نگردیده است. از این رو، در این مقاله، ضمن بررسی مسائل فرهنگی و سیاسی سینمای ایران، به مطالع هی تاریخ اقتصادی آن و همینطور وضعیت سینماهای کشور و مسائل و آمارهای مربوط به فروش فیلم ها، می پردازیم.
شاید نه مارشال و نه پیگو، هیچ‌کدام فکر نمی‌کردند روزی فرا برسد که یکی از شاگردان برجسته‌شان علیه تفکرات آنها قیام کند و انقلابی جهانی برپا سازد.
در تاریخ اندیشه اقتصادی، هرگاه نامی از دانشکده اقتصاد دانشگاه کمبریج برده شود، بلافاصله اسامی این سه نفر در ذهن‌ها تداعی می‌شود: مارشال، پیگو و کینز. سه اقتصاددانی که هریک به تنهایی آنقدر معروف و اثرگذار هستند که صرف وجود نام آنها در تاریخچه یک دانشکده، افتخاری برای آن محسوب شود. این سه، از سال‌های آغازین اوج‌گیری دانشکده اقتصاد دانشگاه کمبریج، هریک کوشیدند تا اعتبار علم اقتصاد و دانشکده خود را به درجه رفیعی برسانند. تلاش‌هایی که به نظر می‌رسد نتیجه داد و این نتیجه همچنان نیز پابرجاست. به‌گونه‌ای که هم‌اینک مکتب اقتصادی دانشگاه کمبریج، خود معرف نوع خاصی از اندیشه اقتصادی است.
